انعام نقدی و کالا

 معمولا انعام نقدی را نوروزخوان اصلی (سرخوان) و انعام جنسی را پی خوان (پیوری کر) تحویل می گرفت. کالاها و اجناس بیشتر اقلام کشاورزی شامل برنج، گندم، گاؤرس، باقلا، نخود، لپه، لوبیا و عدس بود و در مواردی انواع شیرینی، حلوا و کلوچه ی بومی را شامل می شد. به غیر از این، تخم مرغ و برخی از انواع مرکبات مانند سیب و پرتقال و گاهی نیز مواد لبنی و گوشت از اقلام اهدایی بودند. پرداخت وجه نقد بیشتر در شهرها معمول بود واقلام کالاهای غیرنقدی در نواحی روستایی و کوهستانی هدیه داده می شد. در برخی موارد انعام هم به صورت جنسی و هم به صورت نقدی پرداخت می شد. در این صورت صاحب خانه وجه نقد و کدبانوی خانه مقداری برنج یا حبوبات به نوروزخوان هدیه می داد. نوروزخوان هنگام نوروزخوانی در منازل امرا، صاحب منصبان، تجار بزرگ و یا خان های منطقه تقاضای انعام را در شعر و آوازش افزایش می داد. برای مثال، نوروزخوان هنگام مراجعه به خانه ی صاحب منصبان از کدبانوی خانه تقاضای شال کمری، دستمال و یا پارچه طاقه می کرد و تقاضای او گاهی اجابت می شد.

نمونه ی اشعار طلب انعام در دامغان (حسن آباد):

مادر هستی با خدا

در یخدان بزن بالا

اسکناس شده لابه لا

داری خرجی کربلا

 عروسی کرده ریکا (پسر)

 آقاگل پور با خدا

زنده باشی ایشالله

 دس بزن جیب میان

 کیف پول بی یر(بیار) میدان

 انعامم بدی بهتر

 زنده باشی برادر

نوروزخوانان درصورت جلب نظر مادران و دختران جوان، انعام بیشتری دریافت می کردند. در این بخش نوروزخوان ضمن پیش بینی و نوید مراسم جشن و سرور برای فرزندان و به تصویر کشیدن مراسم عروسی و توصیف ساز و نوای مطربان زمینه را برای ایجاد فضایی شاد و نشاط انگیز فراهم می ساخت. شادمان کردن اعضای خانواده زمینه را برایگرفتن انعام بیشتر مهیا می کرد.

چگونگی تقسیم دست مزد میان نوروزخوان و پیخوان

 هرگروه از نوروزخوانان به طور معمول روزانه بین پنجاه تا صد کیلوگرم اجناس مختلف دریافت می کردند. نحوه ی تقسیم درآمد بین نوروزخوان اصلی و کیسه دار معمولا دو سهم در برابر یک سهم (دو به یک) بود. با این حال، این نسبت در تقسیم کالاها وانعام نقدی ثابت نبود و در بسیاری موارد نوروزخوان و کیسه دار اجناس و وجوه حاصله را به تساوی بین خود تقسیم می کردند.

منبع: کتای دانشنامه ی تبرستان و مازندران

عکس: خبرگزاری صدا و سیما

نويسنده: جهانگیر نصری اشرفی