هزارک - ماه رمضان در دین اسلام ماهی مبارک است. در روایات نیز از ماه رمضان با عظمت یاد شده است. در روایتی آمده است: با نزدیک شدن ماه رمضان، رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله خطبه‌ای ایراد کرد و در فرازی از آن فرمود: «ای مردم! این ماه، ماهی است که خداوند متعال شما را از میان امتها بدان اختصاص داده است. این ماه سرور و بزرگ همه ماه‌ها است. در این ماه شبی (لیلة القدر) است که بهتر از هزار ماه است. در این ماه درهای آتش بسته و درهای بهشت باز است».
در روایتی دیگر، ماه رمضان، ماه استجابت دعا، آمرزش گناهان، زیاد شدن روزی، و چند برابر شدن پاداش اعمال نیک و عبادت، معرفی شده است.
قدمت سنت‌های ویژه ماه مبارک رمضان در همدان به تاریخ اسلام بر می‌گردد؛ استقبال از ماه مبارک رمضان و آداب و رسومی خاص در این ماه مبارک همراه با احترام ویژه ای که برای رمضان قائل هستند، همه و همه از نکاتی است که باید به نسل‌های بعدی منتقل شود.
از تهیه اقلام خوراکی بسته به وسع و نیاز خانواده برای تهیه مواد غذایی برای روزه داران گرفته تا تهیه بسته‌های از آرد و نان و شیره و برنج برای افراد هم بضاعت که جلوه‌ای از کمک به هم نوع در همدان است.
بانوان همدانی که همواره در تهیه مربا و پختن آش‌های مختلف شهره هستند، برای افطار نیز آش‌های مختلف، شیربرنج، رشته پلو، ترحلوا، طاس کباب، سرداشی و غذاهایی نظیر این موارد را می پزند و باز هم بوی کماج و حلوا زرده در شیرینی فروشی‌های همدان می پیچد.
کماج، انگشت‌پیچ، گرده، شیرینی‌های محلی و حلوا زرده همدان از سوغاتی‌های همدان است که در ماه رمضان استقبال از آنها رونق ویژه ای می‌گیرد.
از مراسم کلوخ اندازان تا دوختن کیسه برکت
استقبال از ماه رمضان در بین همدانی‌ها رنگ و بوی ویژه ای دارد؛ با روزه گرفتن در اول، نیمه و انتهای ماه شعبان آغاز می‌شود و با اطعام نیازمندان و فقرا همراه می‌شود به نوعی که یکی از مسن های همدان به مراسم کلوخ اندازان در همدان اشاره کرد و گفت: در این مراسم مردم همدان در کنار پخت غذاهایی برای استقبال از ماه رمضان به فکر نیازمندان نیز بودند.
وی با بیان اینکه از سوی دیگری زنان روزه دار همدانی به مسجد می‌روند و به همراه خود پارچه، نخ و سوزن می‌برند، گفت: آنها در بین دو نماز ظهر و عصر یک یا چند کیسه می‌دوزند.
وی با اشاره به اینکه این مراسم در بیست و هفتم این ماه به انجام می‌رسد، گفت: کیسه برکت می‌دوزند و معتقدند فردی که داخل این کیسه پولی می‌ریزد، خداوند به مال و دارایی اش ارزش می بخشد بدین ترتیب، دوختن این کیسه‌ها بین بانوان همدانی ریشه‌ای طولانی دارد.
حلیم‌های نذری به سفره‌های افطاری جان می بخشد
یکی از بانوان همدانی نیز با اشاره به اینکه هفته‌های منتهی به ماه مبارک رمضان غبارروبی مساجد در شهر و روستاهای همدان آغاز می‌شد و هنوز هم این سنت حسنه وجود دارد، گفت: نذرهای حلیم در این ایام بسیار زیاد است، کاسه‌های حلیم بین مردم توزیع و به سفره‌های افطاری جان دیگری می‌بخشند.
وی با بیان اینکه شب‌های قدر، شب زنده داری‌ها و عزاداری‌های گسترده‌ای در همدان شکل می‌گرفت، عنوان کرد: دسته‌های عزاداری و سینه زنی متعددی در همدان وجود داشت که در این ایام، نوجوانان و جوانان در کنار افراد مسن‌تر قرار می‌گرفتند و همین باعث می‌شد تا نسل به نسل در کنار باشند.
وی به برگزاری محافل قرآنی اشاره کرد و گفت: محافل قرآنی در این روزها و شب‌های بابرکت می‌تواند باز هم جوانان را به سمت و سوی قرآن و راه و روش آن به ویژه با توجه به حال و هوای نورانی ماه مبارک رمضان سوق دهد.
زیارت اهل قبور، شرکت گسترده در آئین‌های شب‌های احیا و قدر، برگزاری ایام سوگواری شهادت مولی‌الموحدین امام علی (ع)، راه‌اندازی دسته‌های سینه‌زنی، نوحه‌خوانی، زنجیرزنی و عزاداری، پخت زولبیا و بامیه و شیرینی‌های سنتی مانند کماج و حلوازده و غیره همه و همه به حال و هوای ماه مبارک رمضان گره می‌خورند.
ماهی مبارک و نورانی که مردم همدان نیز با آداب و رسوم خاصی به پیشواز آن می‌روند؛ دستگیری از نیازمندان و اطعام فقرا یکی از سنت‌های حسنه است که مردم همدان نیز مانند مردم سایر نقاط کشور در این ماه به آن توجه ویژه ای دارند و این روزها شاهد توزیع بسته‌های حمایتی و معیشتی و البته خوراک از سوی خیرین در بین این افراد در سطح استان همدان هستیم.
از سویی، در کنار پخت شیرینی‌جات و آش‌های مختلف در این ماه که می‌تواند جرقه‌هایی برای گردشگری غذا و برندسازی این حوزه در ماه رمضان باشد، می‌توان به آئین‌های مختلف مردم در سطح روستاهای همدان هم زمان با ماه رمضان نیز اشاره کرد؛ موضوعی که در بحث‌های گردشگری آئینی جای صحبت و معرفی آنها همواره خالی بوده و می‌تواند نه تنها در معرفی روستاهای همدان مؤثر باشد بلکه موجب زنده نگه داشتن این آئین‌ها نیز خواهد شد.
منبع: مهر