هزارک - کاری سخت و مردانه که ساعت های طولانی بریدن، تراشیدن و صیقل دادن را می طلبد و با اشتیاقی وصف ناپذیر ماهرانه و با تبحر با دستان هنرمندش به هنری زیبا و سازی که به نوازشِ دستِ نوازنده‌ای کاربلد به کلام می‌آید و آوازی دلنشین سرمی‌دهد، خلق می‌کند.
ساخت سازهای سنتی یکی از شکل‌های بالندگی چوب‌هایی است که زخم رنده و سمباده را بر تن خود به جان می‌خرند تا نوایی روح افزا از میان آوندها و رگ و پی‌شان برخیزد و آشفته دلی را آرامش بخشد.
شیرین باباعلی، ۳۱ ساله از بانوان هنرمندی است که هنر ساخت ساز موسیقی حرفه ای را از کودکی نزد پدر فراگرفته و امروز با وجود تمام مشکلاتی که سر راهش وجود دارد، با نگاهی هنرمندانه و امیدوار به ادامه کار و تلاش هنری اش چشم دوخته است.
این بانوی هنرمند در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: با توجه به مهارت و تبحر پدرم در ساخت ادوات موسیقی سنتی، از دوران کودکی و به ویژه در نوجوانی علاقه زیادی به انجام کارهایی هنری پیدا کردم که نیاز به دقت و ظرافت زیاد داشته باشد، علاقه به هنرهای چوبی و صنایع دستی که با چوب ساخته می شد، باعث گرایشم به هنر سازتراشی شد که هنری بسیار ارزشمند، ظریف و زیباست.
شیرین باباعلی افزود: از سن ۱۴ سالگی نزد پدر ساخت ادوات موسیقی سنتی چون تار، تنبور و سه‌تار را به صورت حرفه ای فراگرفتم و اکنون با راه اندازی کارگاهی خانگی در کارگاه خود مشغول به ساخت این ادوات هستم و به علت کهولت سن پدر، در حال حاضر کارگاه را به تنهایی می چرخانم اما همچنان از تجربه پدر در این حرفه بهره مندم.
وی با بیان اینکه از حدود چهار سال پیش از شهرستان کنگاور استان کرمانشاه به علت آرامش فضا و زیبایی طبیعت به همراه خانواده به روستای قاسم آباد لک لک واقع در بخش پیرسلمان اسدآباد آمدیم و در این روستا ساکن شدیم، ادامه داد: به طور میانگین ساخت یک دستگاه تار، تنبور و سه تار از طریق کار دست تقریباً به ۱۰ روز زمان نیاز دارد و ماهانه سه دستگاه از ادوات موسیقی سنتی فوق را می‌توانم تولید کنم.
این بانوی هنرمند، تولید ادوات موسیقی سنتی تار، سه‌تار و تنبور در کارگاه خود را سالانه ۳۶ تا ۴۰ دستگاه برشمرد و تصریح کرد: کمیت در ساخت ساز مهم نیست بلکه کیفیت سازی که ساخته و به دست مشتری می‌دهیم، برایم بسیار اهمیت دارد.
وی یادآور شد: بسیاری از افراد از نقاط مختلف خواستار فراگیری ساخت ادوات موسیقی سنتی در نزد بنده هستند و گمان می کنند می توانند ظرف مدت کوتاهی این حرفه هنری را بیاموزند اما این هنر علاوه بر علاقه، سختی های خاص خود را دارد و به مرور و در طول زمان باید این حرفه را آموخت و نمی توان یک شبه این هنر را فراگرفت.
باباعلی ادامه داد: روند کار دست ساخت حرفه ای ادوات موسیقی سنتی با کار یک دستگاه صنعتی تفاوت بسیاری دارد چراکه کار دست هنرمند عشق و علاقه می طلبد و سازی که هنرمند می سازد، صدای دیگری دارد و این احساس پشت اثر هنری قابل توصیف نیست.
وی با بیان اینکه خوشبختانه برای فروش ادوات موسیقی سنتی تولید شده در کارگاه خود در حوزه بازاریابی هیچ گونه مشکلی ندارم و از طریق راه اندازی پیچ اینستاگرام نسبت به فروش تولیدات و گرفتن سفارش از مشتریان اقدام می‌کنم، خاطرنشان کرد: در حال حاضر سازهایم را که صددرصد هنر و کار دست است، علاوه بر ارسال به سراسر کشور، به سایر کشورها از جمله آمریکا، دبی، کانادا، سوئد و ترکیه صادر می کنم و مشتریان خوبی دارد.
این بانوی جوان هنرمند با اشاره به اینکه ادوات موسیقی تولید شده را به نام «شیرین بابایی» در حال تولید دارم و به سراسر دنیا و کشورها براساس سفارش صادر کنم، گفت: تاکنون برای دریافت مجوز کارگاه خانگی خود به علت مشغله کاری اقدام نکرده ام اما یکی از اولویت های بنده ضمن دریافت مجوز، آموزش این هنر به علاقمندان است که به طور قطع با توسعه کارگاه خود نسبت به این امر اقدام خواهم کرد.
وی با بیان اینکه با کمک دهیار روستا و نیز بنیاد برکت استان همدان با دریافت ۸۰ میلیون تومان تسهیلات اشتغالزایی چندی پیش موفق به تجهیز کارگاهم شدم، خاطرنشان کرد: برخی از ادوات موسیقی تولید شده بسته به نوع آن ۳.۵ تا هفت میلیون تومان دارای قیمت بوده که نیمی از درآمد حاصله صرف هزینه مواد اولیه می شود.
باباعلی عوامل مختلفی را در قیمت نهایی یک ساز تأثیرگذار دانست و بیان کرد: هزینه ساخت ساز را از دو جنبه مدنظر قرار می‌دهند؛ یکی هزینه مصالح و دیگری هزینه دستمزد آن، نوع چوب و تزئینات در ارزش ریالی ساز مؤثر بوده و بر این اساس بسته به میزان کاری که بر روی آن انجام می‌گیرد، قیمت آن متغیر است.
وی اضافه کرد: مرغوبیت و نوع چوب نیز در قیمت ساز مؤثر است و قیمت سازهای مبتدی تا حرفه‌ای با هم متفاوت است و در کنار آن نحوه استفاده از ساز و محل نگهداری آن نیز بر عمر مفید یک ساز تأثیرگذار است.
باباعلی ادامه داد: ساختن ساز، کاری سخت است اما دلم می خواهد با تلاش بیشتر نشان بدهم که محدودیتی برای این حرفه نمی توان قائل شد چراکه هنرمند بودن مرز و محدودیتی نمی شناسد. عده‌ای این نگرش را دارند که هزینه‌ای که برای یک اثر هنری می‌پردازند بیشتر از ارزش واقعی آن است، البته شاید در مواردی صحیح باشد اما باید توجه داشت یک سازنده هنرمند، بخشی از روح و جان خود را در اثر به یادگار می‌گذارد و برای چنین اثری نمی‌توان ارزش مادی تعیین کرد و فروش آثار هنری به علت توسعه هنر و چرخیدن چرخ‌های مالی تولیدکنندگان صورت می‌گیرد و می‌توان با ساماندهی بازار و تعیین راهکارهایی برای قیمت‌گذاری و نظارت بر روند آن، از این مسأله رهایی یافت.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی اسدآباد هم در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: متأسفانه این بانوی هنرمند تاکنون در شهرستان ناشناخته بوده و به اداره میراث فرهنگی شهرستان هم مراجعه نکرده است، به طور قطع در صورت مراجعه حمایت لازم را از وی خواهیم داشت.
کامران اکبری‌شایگان گفت: در گام نخست باید این بانوی هنرمند به اداره میراث مراجعه کرده و اعلام کند که قصد دریافت مجوز کارگاهی صنایع دستی را دارد تا همکاران صنایع دستی استان هنر ساز سازی وی را در رابطه با نوع تزئینی و یا حرفه ای بودن سازها بررسی کنند.
وی با بیان اینکه در ساز سازی دو نوع تزئینی و حرفه ای وجود دارد و معمولاً سازهای تزئینی برای دکوری منزل و یا هر مکان دیگری مورد استفاده قرار می گیرد، خاطرنشان کرد: اداره میراث مجوز کارگاهی صنایع دستی را معمولاً برای سازهای نواختنی و حرفه ای صادر می کند و با توجه به اینکه سازهای وی نواختنی و حرفه‌ای است به طور قطع با بررسی لازم صدور مجوز برای وی انجام و مورد حمایت قرار می گیرد.
اکبری‌شایگان تصریح کرد: با صدور مجوز، کارگاه وی دارای مجوز رسمی خواهد شد و از این پس جزو زیر مجموعه صنایع دستی کشور قرار می گیرد و به این ترتیب حمایت لازم و کامل را توسط میراث فرهنگی در زمینه های مختلف از جمله پرداخت تسهیلات، معرفی برای شرکت در نمایشگاه‌های مختلف استانی، کشوری و بین المللی و ایجاد کلاس‌های آموزش صنایع دستی برای ترویج این هنر خواهد داشت.
بخشدار پیرسلمان هم با اشاره به این بانوی هنرمند ساکن روستای قاسم آباد لک لک اظهار کرد: چندی پیش از کارگاه خانگی این بانوی هنرمند بازدید داشته ام و این کارگاه نخستین کارگاه هنری و صنایع دستی در زمینه تولید سه تار، تنبور و تار در بخش پیرسلمان به شمار می‌رود.
محمود فیروزبخت در گفت‌وگویی، تصریح کرد: تولیدات و محصولات این واحد با ظرافت و هنرمندی خاص این بانوی هنرمند به صورت ماهرانه و کاملاً دستی با قبول سفارشات تولید و به خارج از کشور و استان‌های سراسر کشور صادر می‌شود.
وی افزود: ایده های خاص اشتغالزایی می تواند با اعتبار و تسهیلات محدود به تولید و اشتغالزایی منجر شود که در این زمینه از متولیان امر تقاضا داریم از این کارگاه هنری روستایی در حمایت از اشتغالزایی بانوان روستایی سرپرست خانوار به صورت ویژه حمایت کنند.
سه تارها و تنبورهای دست ساز این بانوی جوان از دل یک روستا با طبیعت زیبای خود اکنون علاوه بر بازار داخل، در فراسوی بازارهای دنیا خواهان دارد و مورد استفاده قرار می‌گیرد و نام هنر ایران و ایرانی را به یدک می‌کشد.
منبع: ایسنا