هزارک - ایران اسلامی که رنگین کمانی از فرهنگ ها و اقوام مختلف را در دل خود جای داده و تفاوت در آیین ها، پوشش ها، ساز و آوازها از جمله جلوه های زیبای این کمان رنگین است.
این زیبایی ها از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب دارای ویژگی های منحصر به فردی است که نه تنها از یکپارچگی این رنگین کمان کم نکرده بلکه همچون تار و پود فرش ایرانی با تنیدن آنها به یک دیگر جلا بخش زیبایی ها در دل و دیده هر انسانی شده است.
ساز و آواز به عنوان یکی از این ویژگی ها که به تنهایی حرف ها برای گفتن دارد، همواره بخش جدایی ناپذیر فرهنگ هرکدام از این اقوام است به طوریکه صدای سازشان نوای زندگی هرکدام را به گوش می رساند.
خطه جنوب ایران زمین در کرانه خلیج همیشه فارس که نوای زندگی را از گرمای خورشید تابانش به ارث برده در موسیقی خود نیز این تاثیر پذیری را حفظ کرده و در دل نی انبان به عنوان شاخص ترین و هویت بخش ترین ساز این منطقه به یادگار گذاشته است.
ساز و آواز ; به تنهایی حرف ها برای گفتن دارد، همواره بخش جدایی ناپذیر فرهنگ اقوام ایرانی است به طوریکه صدای سازشان نوای زندگی هرکدام را به گوش می رساند.
نوای غم و شادی
نی انبان، به گفته محسن شریفیان خواننده، آهنگساز، نویسنده و نوازندهٔ ایرانی و دارنده نشان درجه‌یک هنری در رشته موسیقی و نوازندگی نی‌انبان از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، "سازی بومی و شناخته شده ترین ساز موسیقی جنوب ایران است که در استان های بوشهر، خوزستان، هرمزگان و کرمان از جایگاه ممتازی برخوردار است".
جنوبی ها شادی ها و غم هایشان را در دل نی انبان به یک اندازه تقسیم کرده اند و آن را به عنوان زبان موسیقیایی و وسیله ارتباطی مشترک در جنوب ایران و حاشیه خلیج فارس قرار داده اند که در نهایت ۲۲ مهر ۱۳۹۴ در فهرست آثار ملی ایران به عنوان میراثی ناملموس با تلاش های محسن شریفیان به ثبت رسیده است.
در مسیر یونسکو
به گفته شریفیان در کتاب "باب الهوا - موسیقی و مردم شناسی بومیان کیش" ، تاریخچه نی انبان و خاستگاه آن نه تنها در ایران بلکه در سراسر جهان به طور دقیق مشخص نیست و در این باره فرضیه های گوناگونی وجود دارد.
از جمله اینکه در کتاب موسیقی آکسفورد تاریخ نی انبان را با اتکا به یک مجسمه به هزار سال قبل از میلاد در منطقه هیتات در ایواک (کشوری باستانی در آسیای صغیر و سوریه) نسبت می دهند، اما گالپین نویسنده کتاب موسیقی بین النهرین با تردید در مورد این نظریه می گوید: در روی کتیه ای در شوش که به سده هشتم قبل از میلاد نسبت داده شده یک نی خمیده مشهود است این ساز احتمالا یک نی انبان بوده که اگر چنین باشد این کتبیه نشان دهنده اولین نمونه این ساز است.
به گفته شریفیان، در موراد دیگری همچون رضا عباسی یکی از مشهورترین نقاشان زمان شاه عباس صفوی نیز تصویری از نوازندگان نی انبان را نقاشی کرده که گویای اهمیت این ساز در آن دوران است.
با اتکا به این توضیحات و همچنین نقطه اتصال نی انبان بر اشتراکات فرهنگی استان های جنوب ایران و حتی برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس، اهمیت ثبت این ساز در فهرست آثار جهانی سازمان فرهنگی یونسکو ۲ چندان می شود اقدامی که از سال ۱۳۹۴ آغاز شده اما تا کنون به نتیجه نرسیده است.
جنوبی ها شادی ها و غم هایشان را در دل نی انبان به یک اندازه تقسیم کرده اند و آن را به عنوان زبان موسیقیایی مشترک در جنوب ایران و حاشیه خلیج فارس قرار داده اند.
همنشینی نی انبان و مروارید خلیج فارس
کیش به عنوان نقطه ای از مناطق جنوبی ایران زمین را نیز می توان بخشی از جغرافیای تاثیرپذیر از این ساز دانست به گواه بسیاری از کهنسالان این جزیره، نی انبان را سازی آغشته به فرهنگ و زندگی روزمره خود می دانند که این مساله متولیان حوزه فرهنگ و هنر کیش را بر آن داشته که نوای این ساز برای صیانت از آن همچنان در سواحل آن به گوش برسد.
با توجه به گردشگر پذیر بودن کیش برای معرفی هرچه بیشتر این ساز اسکله تفریحی جزیره، شب‌های ۲۸ تا ۳۰ بهمن به مناسبت مبعث نبی مکرم اسلام میزبان دومین دوره جشنواره نی انبان با اجرای گروه هنری موسیقی بند دولاب شهر خورموج استان بوشهر بود.
معاونت فرهنگی و اجتماعی سازمان منطقه آزاد کیش در نظر دارد به منظور اعتلا و شناساندن هرچه بیشتر ساز نی انبان به عنوان بخش جدایی ناپدیر موسیقی فولکلور جنوب ایران، در سه روز آخر هر ماه جشنواره نی انبان را برگزار کند.
این اقدام حرکتی ارزشمند در راستای حفظ و شناساندن هنرمندان و تاریخ سازان این ساز بوده است و می توان آن را گامی هر چند کوچک در مسیر ثبت جهانی نی انبان دانست.
منبع: ایرنا