«خواسته ام از جوانان این است، زندگی و افکارخود را شاد نگه دارند وهیچ گاه هنر و بویژه موسیقی را کنارنگذارند و آن را فراموش نکنند؛ چرا که این هنر می تواند دنیای آنها را شاد نگاه دارد.» این بخشی از صحبت های قنبرراستگو است. موسیقیدان، خواننده جنوبی و نوازنده سازجفتی. نوازنده ای که پس ازسالیان سال فعالیت در عرصه موسیقی، در سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر از این هنرمند پیشکسوت موسیقی اقوام ایران تجلیل به عمل آمد.» او دراین باره می گوید: «در دوره های مختلف جشنواره موسیقی فجر، شرکت و اجرا داشته ام و سال 1366 توانستم مقام اول نوازندگی جفتی را در این جشنواره کسب کنم و از آن سالها تا به امروز، امسال مورد تقدیرقرار گرفتم و بابت این اتفاق خوب از مسئولان برگزاری، بویژه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کمال تشکر را دارم چرا که این انتخاب برایم بسیار ارزشمند بوده و است.»خالوقنبررا همگان می شناسند؛ بخصوص اهالی موسیقی. هم با هنرمندان موسیقی پاپ اجرای برنامه داشته وهم تصویری آشنا و مهربان برای اهالی تئاتر و تلویزیون است و بواسطه موسیقی زیبا و شادی که برای مردم اجرا داشته، نام و هنر خالوقنبر در خاطر آنان و مخاطبانش ماندگار شده و مورد احترام نسل جوان موسیقی جنوب ایران است.

او تنها بازمانده نسلی است که توانسته تا به امروز که 74 سال سن دارد، موسیقی ناب منطقه اش را که همان «نی جفتی» است، سینه به سینه حفظ کند. سازی که شور و عشقی وصف نشدنی درخود پنهان دارد و ازآن شنیده می شود و آوایی که از آن خشک چوب برمی خیزد، نفس های گرم و سرزنده، این پیر هنرمند است که تا به آن سوی آبها هم رسیده است. «جفتی» از سازهای شناخته شده جنوب ایران است وشیوه نوازندگی سخت و خاصی دارد و شاید به همین دلیل است که نوازندگان نسل جوان کمتر به آموختن آن روی می آورند. البته خالو قنبر، طی این سالها تلاش کرده رسالت خود را که همانا حفظ میراث ماندگار نیاکانش و صیانت ازاین ساز کهن است، به درستی به سرانجام برساند و در این زمینه شاگردان بسیاری آموزش داده و تربیت کرده است وی دراین باره اظهار می کند: «من شاگردان بسیاری داشته ام و تلاش کردم این ساز را به جوانان بیاموزم از جمله پسرم سهراب، تا آن را به درستی یاد بگیرند و ترویج دهند و بسیارخوشحالم توانستم به وظیفه ام عمل کنم و امروز این ساز در مراسم های مختلف در بندرعباس و هرمزگان و دیگر شهرهای جنوب ایران نواخته می شود و صدای آن به گوش می رسد. ناگفته نماند نی جفتی یکی از سازهای این منطقه است و در کنار آن سازهای کوبه ای هم نواخته می شود.»

خالو قنبر یا قنبراحمد، زاده روستای سرریگان میناب است. پدر و مادرش را در کودکی از دست می دهد و هیچ گاه آنها را ندید. او در 8 سالگی، نواختن این ساز را از دایی مادرش به صورت گوشی یا سینه به سینه می آموزد و با وجود مخالفت خانواده، هدفش را دنبال می کند و از آن زمان به بعد، موسیقی مسیر زندگی اش را تغییر می دهد و در12 سالگی درکنار آموزش این ساز، به ماهیگیری ، بنایی ساختمان ، پارچه بافی و... می پردازد و سختی و مشکلات زندگی هیچگاه مانعی برای رسیدن به هدفش نبود و از تصمیم خود منصرف نگردید؛ تا آنکه سالها بعد، شیوه نوازندگی «نی جفتی» قنبرراستگو در پنجمین اجلاس کمیته ثبت میراث ناملموس، در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت ملی می رسد.او در گفت و گویی که سالها قبل با «ایران» انجام داده اشاره داشته: «نی جفتی به شیوه ای که من می نوازم پیش از این وجود نداشته چرا که می توانم با دیگر سازها چون سنتور، ویولن و ساکسیفون همنوا شوم و سازم را کوک کنم و همین امر سبب ثبت این ساز در میراث فرهنگی شده است. البته فلسفه ساخت و اجرای این ساز به سال های بسیار دور برمی گردد و من توانستم از طریق گوشی این میراث قدیمی را حفظ کنم. این گوش کردن ها بیشتر در جشن ها و عروسی ها بود و بعد از آن به ساختن نی پرداختم و آرام آرام نواختن آن را آموختم که البته همیشه مخالفت و غرزدن هایی وجود داشت. بنابراین مجبور بودم به سمت جنگل بروم و به تنهایی تمرین کنم. آن دوران خانواده ها چندان به هنر بها نمی دادند و درواقع هیچ علاقه ای هم به این کار نداشتند. زمانی که 24-25 ساله بودم و ساز می نواختم خانواده ام می گفتند چرا لوطی شده ای! آنها حتی به هنرم پی نبرده بودند. بنابراین از بین خواهر و برادرهایم تنها من به دنبال موسیقی رفتم و الحمدلله امروز پسرانم این مسیر را ادامه می دهند. یکی از آنها کوزه می نوازد و دیگری نی.»

سن و سال برای خالو قنبر تنها یک عدد است و هیچگاه مانع از فعالیتش نشد. عشق به موسیقی که از دوران خردسالی در او جوانه زد و امروز، این عشق کهنسال، تمام وجودش را دربرگرفته است و همچنان با شوق به اجرای کنسرت و آموزش این ساز

می پردازد تا آنجا که کرونا هم مانع از تدریس او نشد و درآن دوران کم و بیش شاگردان خود را به دورهم جمع می کرد و تعلیم می داد تا از تنها منبع درآمد خود که همان موسیقی است ارتزاق کنند.

استاد قنبر راستگو می گوید: «توصیه ام به جوانان این است که موسیقی بومی خود را فراموش نکنند. موسیقی اقوام ایران، اصیل و کهن است و قدمتی چند هزار ساله دارد.خواهش من از نسل جوان این است، به دنبال آموختن موسیقی منطقه خود باشند، چرا که این هنر بومی است و ماندگار و به عقیده من موسیقی اقوام ایران، مادر موسیقی های دیگر است و دیگر موسیقی ها ریشه دراین هنرناب دارند.اگرچه متاسفانه موسیقی پاپ در همه موسیقی ها رخنه کرده و برخی از جوانان را به سمت خود کشانده است.»جالب است بدانید این هنرمند، برای معرفی بیشتر این ساز تصمیم می گیرد با هنرمندان بسیاری همراهی و همکاری داشته باشد و به گفته خودش سازش را با ساز آنها کوک کند. به عنوان مثال در قطعه «هیچ جا بندر نابو» با صدای رضا صادقی، قنبر راستگو شروه خوانی می کند و همچنین همکاری با گروه های موسیقی سنتی و تلفیقی و البته گروه داماهی.

خالو قنبر دارای دکترای موسیقی افتخاری است. اوهم ساز می سازد و هم می نوازند و دراین باره می گوید: «من هم می خوانم و هم ساز می نوازم. درواقع صفر تا صد کارها برعهده خودم است. شعر، ملودی و نوازندگی. شعرهایم هم براساس مقام های قدیمی و هم مقام های جدید بوده و داستان و شعرهایی که محتوای آن به موسیقی کار و طبیعت محل زندگیمان اشاره دارد.»

او در پاسخ به این سوال که با ثبت این ساز در میراث ملی، وظیفه و تعهد شما به عنوان یک هنرمند پیشکسوت برای اشاعه و ترویج این سازچیست اظهار می کند: «تمام تلاش من در این سالها این بوده این ساز فراموش نشود و سعی ام براین است با آموزش و تدریس آن این هنر را از خطر فراموشی حفظ کنم وشاگردانم را به گونه ای آموزش داده ام که به مرحله استادی برسند و ادامه دهنده این مسیر باشند؛ البته در حال حاضر جوان ها کمتر به خواندن مقام های این موسیقی اشتیاق نشان می دهند و بیشتر می نوازند اما من هم می نوازم و هم می خوانم.»

یکی از آیین هایی که خالو قنبر سالها به آن می پرداخت «بابازار» بود اما به گفته او این آیین در حال حاضر با ریتم های متفاوتی در مراسم مختلف مورد استفاده قرار می گیرد بویژه در بحث شعر و متن. اگرچه این آیین هم کمرنگ شده است»و البته فراموش نشود قنبر راستگو از شروه خوانان بنام ایران است. موسیقی ای که به گفته او نغمه ای غمگنانه در مایه دشتی است.

اما حرف تلخ این روزهای خالوقنبر خانه به دوشی اوست و این جایزه ها و تقدیرها و تجلیل ها مرهمی بر مشکلات او نبوده اند و شاید یک اتفاق خوشایند زودگذر باشد. سالها قبل منزل او در مسیر یکی از طرح های شهرداری بندرعباس قرارگرفت و برهمین اساس مجبور شد آنجا را ترک کند.آن زمان به مبلغ 28 میلیون تومان خانه او را خریداری کردند و تا به امروز باوجود وعده های بسیار مسئولان این مشکل مرتفع نشده است. اسفند ماه 96 هم احمد مرادی رئیس مجمع نمایندگان استان در مجلس شورای اسلامی مشکل مسکن این هنرمند پرآوازه کشور را با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت در میان گذاشت و قرار برآن شد بخشی از هزینه های مسکن قنبر راستگو را تقبل کنند و متعهد شدند که از محل صندوق حمایت از هنرمندان این کار صورت بگیرد و البته بخشی ازاین هزینه ها از سوی استانداری هرمزگان و مسئولان استانی تامین شود و تا به امروز مشکل مسکن او حل نشده و درحال حاضر به گفته خودش در خانه استیجاری یکی از پسرانش که درشهرستان میناب است زندگی می کند.«نامه ای برای جناب وزیر فرهنگ ارشاد اسلامی نوشته ام و این مشکل را مطرح کرده ام که امیدوارم اثر گذار باشد. مشکل من بی خانگی است خواهشم از مسئولان این است به این موضوع رسیدگی شود.تنها درآمد من از بیمه بازنشستگی است و با همین درآمدهای اندک زندگی خود را می گذرانم؛البته ممنون حمایت های آقای بندرعباسی از مسئولان ارشاد هرمزگان هستم.»

و درآخر؛ سال 96 مستند زندگی و ساخت خانه موزه برای قنبرراستگو در دستور کار میراث هرمزگان قرار گرفت اما گویا این وعده هم تا به امروز سرانجامی نداشته است. خالو قنبر دراین باره می گوید: «قرار بود این اتفاق بیفتد و صحبت هایی هم شده بود اما هیچ گونه حمایتی از سوی مسئولان ذی ربط انجام نگرفت.»

منبع: ایران

نوشته ای از: ندا سیجانی

عکس تیتر: همشهری آنلاین