بافت:

این شهرستان در دامنه ی کوههای لاله زار درحدفاصل 156 کیلومتری کرمان وبین شهرستانهای سیرجان،کرمان و بندرعباس واقع شده است .شهرستان بافت در میان ادامه ی رشته کوههای هزار و بلندیهای جبال بارز محصوراست. بافت شامل بخش های مرکزی، رابر(rabor) وارزوییه(orzueiye) میباشد.این شهرستان با داشتن دوقسمت متمایز گرمسیر و سردسیر،محل مناسبی برای ییلاق وقشلاق عشایر است. جامعه ی عشایری استان در قالب 31 ایل و 58 طایفه ی مستقل،11 درصد کل عشایر کشور و 6 درصد جمعییت استان کرمان راتشکیل می دهند. عمده ی فعالیت عشایر در زمینه ی دامداری،کشاورزی وصنایع دستی است. عشایر استان درشهرستانهای بافت، بردسیر، بم، جیرفت، سیرجان، شهربابک، کهنوج ، عنبرآباد، منوجان، رودبارجنوب، قلعه گنج و قسمتهایی از استان هرمزگان سکنی دارند. ترکیب ایلات و طوایف شهرستان بافت از اقوام ونژادهای گوناگون شکل پذیرفته و بیشتر آنها متفرق از یکدیگرند.طایفه های ترک، کرد، بلوچ، لک ،عرب و لر در شهرستان بافت زندگی می کنند که اکثریت آنها را ترک ها تشکیل می دهند.

موسیقی نقش بسیار مهمی رادر زندگی عشایر استان ایفا می نماید، به طوری که می توان گفت موسیقی جزء اساسی و لاینفک زندگی آنهاست. تقریبا هیچ قسمتی از زندگی عشایران نیست که موسیقی درآن جریان نداشته باشد .به عبارتی موسیقی پژواکی واقعی از زندگی آنهاست.شهرستان بافت با جای دادن تعداد زیادی از عشایر استان بیشتر از سایر نواحی استان تحت تاثیر موسیقی عشایری واقع شده است.رپرتوار موسیقی عشایری بافت شامل دونوع شاخص از موسیقی میباشد:

نخست موسیقی شادیانه که بیشتر در عروسیها اجرا می شود. ترانه هاو نغمه های مهم این مراسم عبارتند از: خیلون ،سراسیابی، قربونی، نون پزون، سرا (سرآب) ، سرتراش، عروس کشون، اجاق بوس ،پا آتشی، بیرقی ،پیشواز، مجسمه، روونی(revuni)، رنگ (reng)، نازبانوچه و حجله روون.

انواع سرکوهی و کرتی نیز با متر آزاد و به عنوان مقدمه در شروع مراسم اجرا می شود. آوادون نیز آوازهایی است که توسط زنهاو بدون همراهی ساز در مجالس عروسی شهرستان بافت خوانده می شود. دستمال بازی، چو بازی و پا آتشی از رقصهای متداول در این شهرستان است.

خواننده ی آوادون_روستاهای رابر

شادیانه ها بیشتر با سازهای سورناو دهل و تمبک اجرا می شود.

نوازنده ی دهل_ بافت

نوازندگان سورنا و دهل- حوالی رابر

سورنا در اکثر نقاط بافت همان سورنای نوع اول است که در قسمت سازشناسی توضیح داده شد ودهل مورد استفاده دهل بدنه چوبی نوع اول است. البته در قسمتهایی از این شهرستان که همجوار با شهرستان جیرفت است از سورنای نوع دوم ودهل وجره ی بدنه فلزی استفاده می شود.

نوازندگان سورنا و دهل _قنات ملک

بعضی از نوازندگان این مناطق ترکه ای به دست چپشان می بندند و دهل فلزی را با چوب و ترکه می نوازنند که این خود پدیده ای نادر در دهل نوازی استان می باشد.فيقو و نوعي ني لبك و فلوت محلي  نيز در مناطقي از شهرستان بافت رايج مي باشد.

ني لبك –روستاهاي بافت

فلوت محلي- روستاهاي بافت

نوع دوم موسیقی در شهرستان بافت موسیقی چوپانی است که توسط عشایر و بخصوص چوپان ها و با استفاده از ساز نی اجرا می گردد. اشعاری که توسط خوانندگان این نوع موسیقی خوانده میشود بیشتر جنبه ی غریبی خوانی در مضمون های عاشقانه، و گاهی آوازهای روایی، حماسی دارد. مانند ترانه ی عیسی خان و یا گیسگو که گاهی این ترانه به صورت سازی وبدون آواز اجرا می شود.در کنار این آوازها و ترانه ها مقامهای ساربانی نیز توسط نی اجرا میشود.مانند گله هی،ایل و کوچ و...

نی نواز _ روستای بنگان

علاوه بر چوپانها بعضی از اقشار دیگر مردم شهرستان بافت نیز به نوازندگی ساز نی می پردازند.

نوع دیگری از موسیقی که در این شهرستان رایج است، موسیقی مذهبی است که شامل موسیقی تعزیه، چاوش خوانی، مناجات خوانی، سحری خوانی و... می باشد. روستای ننیز را می توان از مراکز اصلی این نوع موسیقی در شهرستان بافت دانست. سازهای مورد استفاده در تعزیه ی بافت در سابق دهل، سورنا و نی محلی بوده است ولی اکنون شامل دهل ، نی و سازهای بادی غربی است.

بردسیر:

بردسیر با آب و هوایی نسبتا سرد و در منطقه ای کوهستانی در مرکز جغرافیایی استان کرمان واقع شده است. این شهرستان شامل بخشهای مرکزی و لاله زار است.ساز های رایج در بردسیر عبارتند از:

قیچک محلی ، نی محلی ، سورنا و دهل که نوازندگان سورنا ودهل بیشتر در لاله زار و روستای خرمنده که یک روستای کولی نشین است ، سکونت دارند و نوازندگان قیچک که در اصطلاح محلی به آن کمونچه گفته می شود، در خود شهر بردسیر زندگی می کنند. سورنا و دهل رایج در بردسیر همان سورنا و دهل نوع اول هستند.چوب بازی و دستمال بازی وآوادون خوانی نیز در بردسیر رایج می باشد. غریبی خوانی و نی نوازی هم جزو موسیقی غیر شادیانه ی بردسیر می باش

نوازنده ی قیچک - بردسیر

نوازندگان سورنا و دهل _ خرمنده

-شهرستان بم :

این شهرستان در فاصله ی 183 کیلومتری جنوب شرقی کرمان قرار دارد.این شهرستان شامل بخشهای مرکزی،ریگان، نرماشیر، فهرج و رودبار می باشد.

سازهای رایج در بم عبارتند از : نی محلی،سورنا،دهل، جره،چنگ، تمبک محلی،کوزک، چوغرو، جاریگ و دایره

تمام سورناهای بم از نوع نرلاس هستند و دهل و جره هم ،از نوع دهل و جره ی چوبی نوع دوم و در بعضی مناطق دهل و جره ی بدنه فلزی

نوازندگان سورنا ، دهل و جره بیشتر در مناطق دهبکری ،نرماشیر و فهرج ساکن هستند.

چوغرو،جاریگ ،نی ،تمبک و دایره بیشتر در حوالی دهبکری و خصوصا روستاهای مرغک و دهنه رایج است. چوب پاها نیز در همین نواحی ساکنند.هر چه به سمت شرق استان نزدیک می شویم، تم بلوچی را در نواهای موسیقی مردمان این مناطق بیشتر حس می کنیم.سازهای چنگ و کوزک نیز در این مناطق،رواج بیشتری دارند.

نوازنده ی نی_مرغک بم

نوازنده ی سورنا_دهبکری

دست چاپ، دو چاپ ، سه چاپ، چوچاپ، سربازی، تار کلمپر (برای مردان) و دسمال گردون (برای خانمها) از بازیها و رقص های رایج در این مناطق است.

حنابندون، حناگردون، سرا، حمومی، سر صندوقی، کابلی، علی خان، بله یارم، یک گز زری، ناصر خان، هلو هالو، آلوکه، جزوناتی، حمام درآرین، اوستای سلمون سر تراش ،بیارین شازده را، می آییم امشو، ای شاه دوماد چرا دیر امدی، زهرا را بردن، دختر حاجی رضا، کج کلا خان، گلدونه انار، علی خان دوست منی، دل ای بر(دلبر) ،سرکوهی، عشایری و کرتی، از ترانه ها و نغمه های مورد استفاده در این نواحی است.

 جیرفت:

شهرستان جیرفت درفاصله ی 231 کیلومتری شهر کرمان واقع شده و از شمال به شهرستان های کرمان و بم، از مغرب به بافت،از جنوب به کهنوج و عنبرآباد و از شرق به بم منتهی می شود.این شهرستان دارای بخش های مرکزی، جبالبارز و ساردوییه است.

موسیقی جیرفت از نظر رپرتوار، شباهتهای زیادی با موسیقی شهرستان بم دارد.سازهای جیرفت شامل دهل (سردهل و جره ی بدنه فلزی) سورنای نوع دوم، نی محلی، كفكو( سوتک اناری در منظقه ی جبال بارز) ،نی انبان (نی مشکی) و بلبون می باشد. رقص های دست چاپ دوچاپ، سه چاپ، چوچاپ، چوبازی، سربازی و تار کلمپر در جیرفت رایج است.ترانه ها و مقامهای متفاوتی از جمله کمنزیز (kamanzir)، شینک بلال(sinakebelal)، سر تراش ، حنابندی، شینکم گته و سایر ترانه های شادیانه به اضافه ی مقامهای سوگ و غریبی مانند مورک خوانی، کرتی یا کردی ( کرد به معنی چوپان) و...در شهرستان جیرفت رایج است.

یکی از گروههای محلی جیرفت

راور:

راور از شهرهای شمالی استان کرمان است و بر سر راه استانهای فارس ،هرمزگان و خراسان قرار گرفته است.این شهرستان شامل بخش های مرکزی وکوهساران می باشد. قالیبافی در راور از شهرت جهانی برخورداراست و طبیعتا موسیقی قالیبافی از شاخص ترین انواع موسیقی در این منطقه به شمار میرود.از سازهای شهرستان راور می توان به جوغ (از سازهای منسوخ شده ی راور)، نی محلی، دایره و تمبک مخصوص ( سفالی )راور اشاره کرد.تکنیک دایره نوازی راور بسیار جالب و منحصر به فرد می باشد.

رقص استکان در راور: رقص استکان نیز در راور رایج می باشد.

گروهی از نوازندگان راور