هزارک - این آیین کهن ریشه در باور و اعتقادات مردم داشته و با پیشه آن‌ها که کشاورزی بوده، گره خورده است.
مهدی لعل‌بار ـ مسئؤول نمایندگی میراث‌فرهنگی در شهرستان محلات و عضو ستاد بیل‌گردانی نیم‌ور
درباره این آیین توضیح داد: این آیین به کار و زندگی مردم «نیم‌ور» گره خورده که نوعی ورزش نیز محسوب می‌شود. از سویی، نمایشی از قدرت‌نمایی مردم نیم‌ور برای کسانی بوده که بدخواه آب نیم‌ور بوده‌اند و از طرفی، جشن شکرگزاری نیز محسوب می‌شده است. ضمن این‌که نوعی آب‌خواهی هم از خدا بوده که در فصل کشت جدید، باران بیشتری نازل کند تا کشاورزی در این شهر از رونق نیفتد.
او ادامه داد: مراسم بیل‌گردانی هر سال بعد از پایان پایروبی نهر اصلی نیم‌ور انجام می‌شود. بند نیم‌ور که روی رودخانه لعل‌بار بسته شده است تا زمین‌های کشاورزی (حدود ۱۸ کیلومتر) نهرکشی شده است و هر سال گل و لای می‌گرفته و باید لایروبی می‌شده است تا آب به زمین‌های کشاورزی برسد. کشاورزها بر اساس قانونی که بین خودشان وضع کرده بودند، تقسیم کار می‌کردند که هر فردی به میزان زمین کشاورزی‌اش، جوی را لایروبی کند.
لعل‌بار اضافه کرد: پس از پایان لایروبی کشاورزها به میدان اصلی شهر می‌آمدند که زمانی میدان «چاله‌قنات» نام داشت و بعدها در پامنار جمع می‌شدند. سپس هفت بیل را در دو دسته سه و چهارتایی با موی بز به یک‌دیگر می‌بستند (سه تا دست چپ و چهارتا دست راست)، وزن آن‌ها هم بین ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرم بوده است. بعد این بیل‌ها را با یک روش خاصی بالا سرشان می‌چرخاندند که علاوه‌بر زور زیاد به مهارت خاصی نیاز داشت. ممکن است فردی زور زیاد هم داشته باشد اما نتواند این کار را انجام دهد.
نماینده میراث فرهنگی شهرستان محلات درباره باورهایی که در این مراسم نقش دارند، گفت: چندین باور و فلسفه برای انتخاب «هفت عدد بیل» در بین مردم وجود داشته است؛ یکی این‌که عدد هفت به طور کلی برای ایرانی‌ها مقدس است، همچنین نشان‌دهنده هفت آسمان است که با نزول برکات منجر به رونق کشاورزی می‌شود و هم نمادی از هفت‌شبانه‌روز است. از سویی در نیم‌ور زمین‌های کشاورزی هفت دانگ است که یکی دیگر از دلیل‌های انتخاب هفت بیل است و این‌که نیم‌ور هفت جوی آب دارد.
به گفته عضو ستاد بیل‌گردانی نیم‌ور، در گذشته جوی آب نیم‌ور خاکی بوده و تا روزی ۱۲۰ نفر هم برای لایروبی می‌رفتند. اما امروز هم جوی سیمانی شده و هم تعداد کشاورزان کم شده است و لایروبی به صورت دستی و مانند گذشته انجام نمی‌شود. همچنین در گذشته، اسفندماه لایروبی انجام می‌شده و مراسم بیل‌گردانی بلافاصله بعد از آن انجام می‌شده است، اما در سال‌های اخیر ستاد مردمی بیل‌گردانی نیم‌ور تشکیل شده تا این مراسم بهتر و در یک مکان مناسب انجام شود، تاریخ مشخصی هم برای مراسم معین شده است.
بر این اساس اظهارات لعل‌بار، آخرین جمعه فروردین ماه تاریخی است که هر سال مراسم بیل‌گردانی انجام می‌شود، اما امسال به دلیل همزمانی ماه رمضان، این مراسم یک هفته با تاخیر و روز هشتم اردیبهشت ساعت ۱۶ در شهر نیم‌ورِ محلاتِ استان مرکزی برگزار می‌شود.
منبع: ایسنا