هزارک - موسیقی لرستان از دیرباز به دلیل بار محتوایی مناسب همواره مورد توجه علاقه مندان در این حوزه بوده و خوانندگان و نوازنندگان مطرحی را به جامعه موسیقیایی کشور تحویل داده است.
شادی، عزا، بزم، رزم، کوچ، شیردوشی دام، بدرقه، استقبال، حین کار و دیگر مناسبت ها در لرستان حامل موسیقی و اشعار متفاوتی است که هر شنونده ای را مجذوب خود می کند و بیانگر اصالت و تمدن موسیقی در این سرزمین کهن می باشد.
موسیقی لرستان به قدری با ریشه و با اصالت است که جایگاه متفاوتی در بین علاقه مندان حتی افراد غیر بومی دارد اما امروزه حضور خوانندگان کم سواد در این عرصه و ارایه قطعات بی کیفیت که مضمون و وزن خاصی ندارد می تواند تهدیدی اساسی برای این حوزه باشد.
امروزه فضای مجازی تهدیدی جدی برای به حاشیه راندن آثار فاخر موسیقی لری است چراکه نتوانسته ایم نسل جدید را با این موسیقی آشنا کنیم و در مقابل نوجوانان و جوانان گوش خود را مهیای شنیدن موسیقی بی کیفیت می‌کنند که فقط چندین بار، آن هم به تعداد انگشتان یک دست می‌توان آن را شنید.
کارشناسان در میزگرد ایرنای خرم‌آباد به بیان برخی مشکلات و دغدغه های موجود در حوزه موسیقی پرداخته اند.
انتشار آثار بی‌کیفیت، تهدید جدی برای موسیقی لری
استاد کمانچه در لرستان اظهار کرد: جایگاه موسیقی تک بُعدی شده است، در صفحات مجازی تکرار می‌شود و بسیاری آن را کپی و عده‌ای تصور می‌کنند که موسیقی لرستان همین است اما متاسفانه برخی جایگاه موسیقی را به خطر انداخته اند.
نبی‌الله فیروزی گفت: در ساخت یک قطعه موسیقی باید تفکر شود در غیر این صورت بی‌ارزش خواهد بود،جوانانی که قصد ورود به این حوزه را دارند نباید آثار را کپی کنند بلکه باید با نوآوری و شکوفایی اقدام به ایجاد موسیقی با شیوه‌های جذاب باشند.
وی افزود: به عنوان پیشکسوت موسیقی به هنرجویان آموزش می‌دهیم تا استعدادها بروز کند، موسیقی به تحول نیاز دارد تا از تک بُعدی بودن خارج شود چرا یک قطعه اشتباه آنقدر تکراری می شود تا همگی از آن خسته شویم بنابراین هنرمندان باید با جسارت استعداد خود را بروز دهند و در دستگاه‌ها و گوشه‌های مختلف اجرا کنند چراکه شعر و نواختن موسیقی باید متفکرانه باشد.
فیروزی اضافه کرد: اگر موسیقی تک بُعدی نباشد، جوانان مشغول فضای مجازی نمی‌شوند و مربیان می توانند به راحتی و با کیفیت آموزش دهند.
وی گفت: هنرمند تا در قید حیات است باید تجلیل شود در غیر این صورت زمانی که از دنیا رفت نیازی به تجلیل ندارد، در حالیکه برخی متولیان امر در حوزه موسیقی افرادی را می‌خواهند که بله قربانگوی خودشان باشند اما این رویه اشتباه است باید به همه به یک چشم نگاه کرد و از آنان تقدیر و عمل آورد.
این استاد کمانچه در لرستان ادامه داد: هنرمندان بسیاری را به جامعه معرفی کردیم اما دریغ از یک تجلیل. ۶۲ سال است که در این عرصه فعالیت می‌کنم اما رتبه هنری من را اعلام نمی‌کنند.
فیروزی با اشاره به اینکه سال ۴۹ مقام نخست کمانچه نوازی را در تالار وحدت کسب کرده است گفت: لرستان دارای موسیقی غنی می‌باشد و در بسیاری از آلات موسیقی مانند سرنا نوازی و کمانچه نوازی سرآمد هستیم اما از مسوولان و مدیران ارشاد می‌خواهیم که یک سالن بزرگ اجرا ایجاد کنند چرا که سالن شهید آوینی مجموعه ارشاد خرم‌آباد با ظرفیت کم، در برخی کنسرت‌ها جوابگوی علاقه مندان نیست.
وی با بیان اینکه برخی از موسیقی های امروزه چندش آور شده و معلوم نیست پایه و اساس آن از کجا آمده است تصریح کرد: در دوران شیوع کرونا موسیقی لری را به صورت سولفژ ( نت خوانی) انجام دادم و زحمات بسیاری در این مسیر صورت گرفت اما وقتی برای مسوولان مهم نیست ماهم دلسرد می‌شویم.
فیروزی افزود: بسیاری از خانواده‌ها به آموزشگاه‌های موسیقی معترض هستند چراکه معتقدند این موسسات تنها جنبه اقتصادی را در نظر می‌گیرند و به هنرجو توجه نمی‌کنند، می‌پذیریم که مشکلات اقتصادی در جامعه وجود دارد اما یک فرد به عنوان مربی باید تمام تلاش خود را برای آموزش به کار گیرد.
وی بیان کرد: زمانی که به موسیقی و جایگاه آن توجه شود ناخودآگاه این احترام توسط جوانان صورت می‌گیرد همچنین افرادی که به عنوان هنرجو پای در عرصه هنر می‌گذراند باید احترام پیشکسوتان را حفظ کنند.
برخی از اساتید آموزشگاه‌های موسیقی، جنبه اقتصادی هنر را در پیش گرفته اند
یک سازنده انواع سازهای سنتی در لرستان نیز اظهار کرد: موسیقی لرستان از لحاظ اصالت جزو اصیل‌ترین‌ها می‌باشد و به دلیل اینکه در مرز جغرافیایی قرار نگرفته‌ایم باعث حفظ آن شده اما موسیقی بسیاری از استان‌های کشور که در مرز قرار دارند متاثر از کشورهای همسایه شده است.
احمد مراحمی گفت: اما نقطه ضعفی که در موسیقی لرستان شاهد هستیم مسئله تکنیک است که باید بیشتر به آن توجه کرد چراکه در صورت عدم توجه به این حوزه شاهد پیشرفت نخواهیم شد، موسیقی لری تنوع بسیاری دارد در شادی، عزا، بزم و رزم می توان مقام‌های متعددی را در آن یافت.
وی افزود: سال ۶۵ شاگرد درویش رضا منظمی بودم همزمان با آموزش موسیقی ساختن ساز را آغاز کردم و در روزهای نخست خود در کلاس استاد منظمی با ساز ساخته شده خودم آموزش دیدم، ۲۲ سال هنرجو تحویل جامعه دادم و با تمام سختی‌هایش شیفته آن بودم، به نحوی که طی سه سال، دو هفته یکبار برای آموزش به تهران می‌رفتم و برای تدریس به لرستان باز می‌گشتم.
مراحمی ادامه داد: هنرجویان امروز باید در کنار یادگیری نت، یادگیری به صورت شنیداری را هم فرا گیرند البته هرچه هنرجو با استعدادتر و مشتاق‌تر باشد اساتید بر سر ذوق آمده و به نحو احسن می‌توانند آموزش‌های خود را ارائه دهند.
وی با بیان اینکه تکرار باعث شده است موسیقی در این حد باقی بماند افزود: نیروی جوان امروز به تحرک و انرژی نیاز دارد و احساس می‌کند این موسیقی جوابگوی او نیست و به برخی موسیقی‌های امروز که هیچ پایه و اساسی ندارند روی می‌آورند البته هر نوع موسیقی به نوبه خودش ارزشمند است اما شعر به وزن آن کمک می‌کند.
مراحمی گفت: موسیقی لرستان برای فصل درو، دوشیدن شیر دام و لالایی سرآمد است اما امروزه در جامعه عشایری ماشین آلات، کارهای انسانی را انجام می‌دهند و موسیقی دیگر جایی ندارد.
وی افزود: از سال ۷۱ تاکنون چهار هزار و ۲۷۲ کمانچه ساخته ام و شماره شده است اما در این حوزه مشکلاتی هم وجود دارد از جمله اینکه چوب‌های مورد استفاده باید کهنسال باشد و برای تهیه آن با سختی روبرو هستیم و بیشتر آنها از مناطق سرد سیر تهیه می‌شود.
مراحمی با تاکید بر اینکه خرد جمعی در موسیقی لرستان مشهود است ادامه داد: غرور کاذب بین برخی اساتید هنرمندان باعث می‌شود در کارهای دسته جمعی موفق نشویم همچنین فضای مجازی باعث شده است که موسیقی‌ها با یکدیگر تلفیق شوند و شاید کسی که اهل موسیقی نباشد و تنها علاقه مند به شنیدن باشد بخوبی تشخیص ندهد که قطعه مربوط به کدام منطقه است.
وی افزود: مجوزهای بسیار برای راه‌اندازی آموزشگاه‌های موسیقی باعث شده است که روند بی‌کیفیتی را در پیش بگیریم همچنین برخی اساتید هم تنها به جنبه اقتصادی فکر می‌کنند و توجهی به آموزش و هنرپروری هنرجویان ندارند.
برخی از اساتید آموزشگاه‌های موسیقی، جنبه اقتصادی هنر را در پیش گرفته اند
یک سازنده انواع سازهای سنتی در لرستان نیز اظهار کرد: موسیقی لرستان از لحاظ اصالت جزو اصیل‌ترین‌ها می‌باشد و به دلیل اینکه در مرز جغرافیایی قرار نگرفته‌ایم باعث حفظ آن شده اما موسیقی بسیاری از استان‌های کشور که در مرز قرار دارند متاثر از کشورهای همسایه شده است.
احمد مراحمی گفت: اما نقطه ضعفی که در موسیقی لرستان شاهد هستیم مسئله تکنیک است که باید بیشتر به آن توجه کرد چراکه در صورت عدم توجه به این حوزه شاهد پیشرفت نخواهیم شد، موسیقی لری تنوع بسیاری دارد در شادی، عزا، بزم و رزم می توان مقام‌های متعددی را در آن یافت.
وی افزود: سال ۶۵ شاگرد درویش رضا منظمی بودم همزمان با آموزش موسیقی ساختن ساز را آغاز کردم و در روزهای نخست خود در کلاس استاد منظمی با ساز ساخته شده خودم آموزش دیدم، ۲۲ سال هنرجو تحویل جامعه دادم و با تمام سختی‌هایش شیفته آن بودم، به نحوی که طی سه سال، دو هفته یکبار برای آموزش به تهران می‌رفتم و برای تدریس به لرستان باز می‌گشتم.
مراحمی ادامه داد: هنرجویان امروز باید در کنار یادگیری نت، یادگیری به صورت شنیداری را هم فرا گیرند البته هرچه هنرجو با استعدادتر و مشتاق‌تر باشد اساتید بر سر ذوق آمده و به نحو احسن می‌توانند آموزش‌های خود را ارائه دهند.
وی با بیان اینکه تکرار باعث شده است موسیقی در این حد باقی بماند افزود: نیروی جوان امروز به تحرک و انرژی نیاز دارد و احساس می‌کند این موسیقی جوابگوی او نیست و به برخی موسیقی‌های امروز که هیچ پایه و اساسی ندارند روی می‌آورند البته هر نوع موسیقی به نوبه خودش ارزشمند است اما شعر به وزن آن کمک می‌کند.
مراحمی گفت: موسیقی لرستان برای فصل درو، دوشیدن شیر دام و لالایی سرآمد است اما امروزه در جامعه عشایری ماشین آلات، کارهای انسانی را انجام می‌دهند و موسیقی دیگر جایی ندارد.
وی افزود: از سال ۷۱ تاکنون چهار هزار و ۲۷۲ کمانچه ساخته ام و شماره شده است اما در این حوزه مشکلاتی هم وجود دارد از جمله اینکه چوب‌های مورد استفاده باید کهنسال باشد و برای تهیه آن با سختی روبرو هستیم و بیشتر آنها از مناطق سرد سیر تهیه می‌شود.
مراحمی با تاکید بر اینکه خرد جمعی در موسیقی لرستان مشهود است ادامه داد: غرور کاذب بین برخی اساتید هنرمندان باعث می‌شود در کارهای دسته جمعی موفق نشویم همچنین فضای مجازی باعث شده است که موسیقی‌ها با یکدیگر تلفیق شوند و شاید کسی که اهل موسیقی نباشد و تنها علاقه مند به شنیدن باشد بخوبی تشخیص ندهد که قطعه مربوط به کدام منطقه است.
وی افزود: مجوزهای بسیار برای راه‌اندازی آموزشگاه‌های موسیقی باعث شده است که روند بی‌کیفیتی را در پیش بگیریم همچنین برخی اساتید هم تنها به جنبه اقتصادی فکر می‌کنند و توجهی به آموزش و هنرپروری هنرجویان ندارند.
سختی در جمع آوری آثار فاخر و قدیمی موسیقی لرستان
یک آرشیو دار موسیقی لرستان نیز در این میزگرد اظهار کرد: در دهه ۴۰ شمسی موسیقی لرستان در اوج بود و خوانندگان و نوازندگان بسیاری در این حوزه فعالیت می کردند که انتخاب موسیقی آنان براساس وصف حس و حال مردم بود.
باقر درفشان گفت: تمامی آهنگ‌های ساخته شده بر اساس واقعیت زندگی مردم بود و به همین دلیل بر دل می‌نشست، اما اکنون بدون توجه به کیفیت فقط ساخت یک قطعه برای برخی مهم تلقی می‌شود که در نتیجه بی توجهی مردم را به دنبال خواهد داشت و یا آن قطعه عمر کوتاهی دارد.
وی افزود: در دهه ۴۰ مردم بروجرد عشق و علاقه خاصی به موسیقی لرستان داشتند و آثار خوانندگان را ضبط می‌کردند و در واقع بسیاری از آثار نزد آنها بود، امروز موسیقی حال و هوای آنچنانی ندارد و هر کس یک قطعه پنج دقیقه‌ای را ضبط کرده و خود و خانواده‌اش آن را گوش می‌دهند چراکه مخاطب پسند نیست.
وی ادامه داد: هرچند که در این دوره نوازندگان و خوانندگان چیره دستی در لرستان وجود دارد اما باید بیشتر به کیفیت قطعات توجه کنند، هر قطعه قدیمی که در بازار وجود دارد از آرشیو من است و به دلیل اینکه در اختیار مردم قرار می گیرد از انتشار آن دریغ نخواهم کرد.
درفشان گفت: مرحوم استاد حمید ایزد پناه حق بسیاری بر گردن موسیقی لرستان دارد چرا که تشکیل فرهنگ و هنر لرستان توسط ایشان شکل گرفت و با در اختیار گذاشتن اشعار خود به خوانندگان، کمک والایی به موسیقی استان کرد.
وی افزود: قطعه دایه دایه بیش از ۱۵۰ سال قدمت دارد که توسط خوانندگانی مانند غلام جمشیدی، پیرولی، حشمت رشیدی، ماشاالله سبزواری، رضا سقایی و محمد میرزاوندی خوانده شد که قطعه میرزاوندی در دوران دفاع مقدس به دلیل بار حماسی آن بیشتر مورد توجه قرار گرفت.
وی افزود: در گذشته اتفاقات زندگی مردم به آهنگ تبدیل می‌شد اما اکنون این حال و هوا به خوبی انتقال داده نمی‌شود، خوانندگان جدید از یکدیگر تقلید می‌کنند و به همین دلیل است روز به روز شاهد افزایش خواننده هستیم بنابراین از ابتدای انقلاب تاکنون آثاری در خاطر مردم نمانده و تنها چند اثر می‌باشد که همه گیر شده است.
درفشان بیان کرد: موسیقی لرستان در گذشته جایگاه بهتری داشت اما اکنون این جایگاه خود را از دست داده است بنابراین برای توسعه این حوزه حمایت مسوولان نیاز است که باید به خوانندگان و نوازندگان بیشتری توجه نمایند و تنها به قشری خاص اکتفا نکنند.
منبع: ایرنا