هزارک - عید سعید قربان و سنت قربانی کردن برای مسلمانان در حالی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که این رسم در سیستان و بلوچستان بویژه برای اهل سنت پررنگ‌تر از سایر نقاط بوده چرا که یکی از اعیاد بزرگ به شمار رفته و آداب و رسوم مختلفی دارند که از آن جمله می‌توان به قربانی کردن، دید و بازدید و حلالیت طلبیدن اشاره کرد.
اگر چه چند روز مانده به عید قربان بازارهای سیستان و بلوچستان نیز با جنب و جوش مردمان این استان که در تدارک خرید لباس، کفش شیرینی و تنقلات هستند رونق گرفته و برخی مشاغل همچون خیاطی‌ها شلوغ‌تر از تمام ایام سال می‌شوند.
در این بین بازار دام هم داغ و شلوغ است و مشتریان پروپاقرص خود را دارد اگر چه عدم نظارت بر این بازار باعث شده تا پارازیت گرانی به بازار دام عید قربان برسد و سنت حسنه قربانی زیر تیغ سودجویان باشد به گونه‌ای که قیمت یک گوسفند کوچک که شاید ۱۰ کیلوگرم گوشت هم نداشته باشد به مرز ۱۷۰ میلیون ریال برسد و این جاست که افراد سودجو با برهم زدن نظم بازار در نظر دارند از این فرصت پیش آمده سود بیشتری را عاید خود کنند.
با وجود اینکه تاریخ قربانی کردن به زمان پیدایش انسان باز می‌گردد اما برای ما مسلمین و حجاج بیت الله حرام عید قربان در حقیقت همان روزی است که ابراهیم خلیل الله در انجام دستور الهی نوجوان جگر گوشه خود را آماده قربانی شدن در راه حق تعالی کرده بود و در این امر حضرت اسماعیل به پدر گفت چشمان مرا ببند تا مبادا در آن لحظه نگاهی از من بر تو افتاده و مهر پدری تو را در انجام فرمان حق مردد کند و از آن پس هر ساله در تاریخ دهم ماه قمری ذی الحجه، به یاد آن روز جشنی موسوم به «عید قربان» برپا می‌شود.
ساکنان سیستان و بلوچستان همچون دیگر مردم ایران این عید را گرامی داشته و با آداب و رسوم خاصی آن را برگزار می کنند، مردمان این استان پهناور قربان به عنوان عید بزرگ یاد می‌کنند و در منطقه بلوچستان آن را "مزنین ایید" می‌خوانند.
«هک پهلی» سنت دیرینه مردم بلوچ در عید قربان
«هک پهلی» به معنای طلب معافیت و بخشش حق الناس در چابهار و سایر مناطق مختلف جنوب سیستان و بلوچستان پس از اقامه نماز هم در عید سعید قربان و هم عید فطر با سه بار در آغوش گرفتن انجام می‌شود.
در این رسم بعد از اقامه نماز عید سعید قربان، مردان سه بار همدیگر را در آغوش می‌گیرند و با گفتن «"پَهل کن» یعنی حق‌های خودت حلال کن، از همدیگر طلب حلالیت می‌طلبند.
زنان بلوچ سیستان و بلوچستان در روز عید سعید قربان نیز با حضور در خانه آشنایان و اعضای خانواده و فامیل نیز با این اقدام حلالیت می‌طلبند.حضور مردان و زنان در خانه‌های یکدیگر، عیادت از افراد مریض، تسلیت به افرادی که قبل از عید وفات شده‌اند و حضور در خانه افرادی که با هم قهر بودند از دیگر رسومات عید در بلوچستان است.
«هک پهلی» به معنای طلب معافیت و بخشش حق الناس پس از اقامه نماز در عید سعید قربان و عید فطر است که با سه بار در آغوش گرفتن انجام می‌شود
در ایام عید که معمولا در جنوب سیستان و بلوچستان سه روز است خردسالان از خانواده و دیگر افراد بزرگسال عیدی می‌گیرند.
تهیه عطر و مواد خوشبو کننده لباس‌ها و خانه‌ها بویژه «عود و سوچکی» از ملزومات هر خانوار بلوچ است که در شب عید پس از خانه تکانی زنان خانه‌های خود را با سوچکی و عود خوشبو و لباس اعضای خانواده را نیز عطرآگین و برای رفتن به عیدگاه آماده می‌کنند.
زنان نیز در شب عید دست و پای خود را حنابندان می‌کنند که در این بین خردسالان اشتیاق خاصی برای استفاده حنا دارند.
امامان جمعه و جماعت مساجد محلات و روستاها از محل دریافت صدقه نسبت به خرید لباس و هزینه‌ها و وسایل مورد نیاز عید قربان برای نیازمندان اقدام می‌کنند. مردم مؤمن در صبح روز عید به همراه کودکان و نوجوانان خردسال برای شرکت در نماز عید قربان راهی عیدگاه می‌شوند تا نماز عید را اقامه کنند.
مردم همچنین با حضور در خانه ابتدا از اهالی خانه همسر و فرزندان حلالیت می‌طلبند و سپس تا سه روز با حضور در کنار والدین به انجام صله رحم و دیدار با اقوام و نزدیکان، همسایگان و دوستان مشغول می‌پردازند.
گلایه مردم از گرانی بازار دام زنده
ایوب شه بخش یکی از شهروندان زاهدانی در گفت‌وگویی با بیان اینکه عیدقربان جایگاه خاصی بین مسلمانان دارد و از اعیاد مهم اهل سنت به شمار می‌رود، افزود: چند روز است که در بازار دام مشغول چانه زنی برای خرید یک گوسفند هستم اما قیمت‌های نجومی دام به بهانه عید قربان قدرت خرید را از مردم گرفته به گونه‌ای که قیمت یک گوسفند از ۷۰ میلیون ریال شروع و به مرز ۲۰۰ میلیون ریال می‌رسد.
وی بیان کرد: مسوولان باید نظارت بر بازار دام را بیش از گذشته کنند تا مردم برای خرید دام قربانی با مشکل روبرو نشوند و سودجویان از آب گل آلود ماهی نگیرند و به طور دلبخواهی نرخ گذاری انجام دهند.
رضا بزی دیگر شهروند زاهدان که مشغول چانه زنی برای خرید یک گوسفند بود، گفت: گرانی بازار بر دام های عید قربان اگر چه باعث سواستفاده برخی سودجویان است اما شیرینی این عید را به کام شهروندان تلخ کرده؛ حدود سه ساعت است که در این بازار سرگردان و در حال چانه زدن با فروشندگان دام هستیم اما؛ دریغ از انصاف باید نظارت و مدیریت در بازار دام تقویت شود تا در آستانه عید قربان مردم برای تهیه دام کمتر دچار مشکل شوند.
وی تاکید کرد: یکی از سنت‌های کهن مردم سیستان و بلوچستان بویژه اهل سنت، قربانی‌کردن در عید قربان است اما؛ با این قیمت‌های نجومی حتی توان خرید یک دام هم برای برخی از مردم فراهم نیست.
نظارت دامپزشکی با فعالیت ۶۷ تیم در عید قربان
مدیرکل دامپزشکی سیستان و بلوچستان ضمن تاکید بر رعایت نکات بهداشتی از مردم خواست تا توصیه‌های بهداشتی دامپزشکی را برای جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مشترک انسان و دام جدی بگیرند.
غلامرضا سرگزی در گفت‌وگویی بیان کرد: قرار گرفتن عید سعید قربان در فصل گرما و زمانی که بیشترین احتمال برای شیوع و انتشار بیماری‌ها بویژه تب کریمه کنگو وجودارد، نیازمند دقت بیشتری در رعایت نکات و موارد بهداشتی برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری است.
وی ادامه داد: دستیابی به امنیت غذایی با کاهش عوامل خطر ساز ناشی از بیماری‌های واگیر دامی و مشترک، بهبود شاخص های بهداشتی جامعه از طریق مداخله و حضور موثر در نظام سلامت با کنترل بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و دام و بیماری از ماموریت‌های اصلی دامپزشکی است.
از ذبح دام در منازل و رهاسازی خونابه به معابر عمومی خودداری کنید چراکه منجر به آلودگی محیط زیست و انتشار بیماری کشنده تب خونریزی دهنده کریمه کنگو می‌شود
مدیر کل دامپزشکی سیستان و بلوچستان اظهار کرد: در راستای نظارت بر ذبح دام عید قربان اقدام به تشکیل و ساماندهی ۲۷ تیم ثابت و ۴۰ تیم سیار نظارت بهداشتی در دستور کار قرار گرفته، همچنین ۱۲۵ نفر ناظر بهداشتی شامل ۴۵ دامپزشک و ۸۰ نفر کارشناس نظارت بر فرآورده‌های خام دامی، ۱۳ناظر شرعی و ۶۰ ذابح آماده ارائه خدمات شرعی و بهداشتی در خصوص سوالات و مشکلات مردم در خصوص تهیه، ذبح و اطمینان از سلامت گوشت قربانی در این عید هستند.
وی با تاکید بر تعیین میدان عرضه دام و حضور ناظران بهداشتی در میدان‌های اصلی جهت ارائه خدمات بهداشتی و شرعی از شهروندان خواست از ذبح دام در منازل و رهاسازی خونابه به معابر عمومی خودداری کنند که این منجر به آلودگی محیط زیست و انتشار بیماری کشنده تب خونریزی دهنده کریمه کنگو می‌شود.
سرگزی گفت: حتما باید دام قربانی را از مکان‌های مشخص شده عرضه دام تهیه، و برای قربانی کردن، دام را به کشتارگاه‌ها منتقل کرد، کشتارگاه‌های سیستان و بلوچستان جهت ارائه خدمات کشتار به شهروندان با حضور ناظران بهداشتی و شرعی در این روز آماده خدمت هستند.
وی تاکید کرد: توصیه مهم و تاکید دامپزشکی بر کشتار دام در کشتارگاه‌ها است و گوشت استحصالی بعد از ۲۴ ساعت در دمای یخچال و آلایش خوراکی بعد از ۷۲ ساعت مصرف شود و در زمان خرد کردن گوشت از وسایل دستکش و عینک استفاده کنید.
مدیرکل دامپزشکی سیستان و بلوچستان ادامه داد: در صورت بروز هر گونه مشکل و یا مشاهده موارد غیر طبیعی از قبیل کیست‌های انگلی بر روی جگر یا گوشت، زردی گوشت، مرطوب بودن لاشه( نشانه تب هست) و یا وجود برآمدگی‌های شبیه برنج از مصرف آن گوشت و یا بافت‌های غیر طبیعی جدا خودداری کنید.
وی افزود: مردم می‌توانند با مراجعه به تیم‌های فعال دامپزشکی در روز عید قربان و یا از طریق مراجعه حضوری به ادارات دامپزشکی و همچنین تماس با سامانه ۱۵۱۲ سوالات، پیشنهادات و انتقادات خود را مطرح کنند.
منبع: ایرنا