هوره در گذشته های دور، مضمونی مذهبی داشته و بیشتر به آواز کردن آیات کتب آسمانی یا آموزه های منظوم مذهبی پرداخته است اما امروزه مضمونی عاشقانه دارد. اين ترانه به گويش کردي و به صورت تک خواني اجرا ميشود و در بين عشاير ايلام و کرمانشاه رواج دارد.

در مناطق کرد نشین غرب کشور خصوصاً استان ایلام هنرمندان بزرگی وجود دارند که خواندن آواز هوره را به حد کمال رسانیده اند، از سرایندگان بزرگ این آواز در می توان به شادروان داراخان و مرحوم علی نظر، سید قلی کشاورز، علی کرمی نژاد معروف به حاجی طوسی، بهرام بیگ ولد بیگی، نجات، بساط عثمانوند، ابراهیم حسینی، ایل خان ارکوازی، اولعزیز، یاسمی، کریم صادقی و عبد الصمد عبدی پور اشاره نمود و از مقام های رایج می توان بان بنه‌ئی، بنیری چڕ، دوده‌نگی،غه‌ریبی، سارووخانی، گله‌وده‌ر،پاوه مووری، قه‌تار، هجرانی، مه‌جنوونی، سه‌حه‌ری و هه‌ێ لاوه را نام برد.

در این مصاحبه دو هوره خوان جوان وبرجسته ی استانی ساکن کارزان از توابع شهرستان شیروان چرداول را معرفی می کنیم و در صحبتی صمیمانه و در عین حال موشکافانه، به تعریف و آسیب شناسی زوایای مختلف این هنر می پردازیم. امید است مورد توجه خوانندگان گرامی قرار گیرد.

معرفی :  

 فهد کرمی نژاد متولد سال 1353 ساکن روستای سراب کارزان از توابع شهرستان شیروان چرداول است. وی از دوران ابتدایی و نوجوانی شروع به هوره خوانی کرده و با صدای زیبای خود نامی برای خود به دست آورده و هم اکنون نیز از هنرمندان و هوره خوان های جوان و نامی استان است.

u روح الله فاضلی متولد 1364 روستای سراب کارزان است. استعدادش از دوران ابتدایی شکوفا شد و هوره خوانی را از همان دوران، با شنیدن صدای هنرمندان بنام شروع کرد. فاضلی هم اکنون طرفداران زیادی در بین مخاطبان صدا و سیمای استانی پیدا کرده و پیشرفت روز به روز وی را در این عرصه شاهد هستیم.

از چه سنی استعداد هوره خوانی را در خود یافتید؟ از تاریخ هوره بگویید.

کرمی نژاد :

ابتدا خدمت شما و تمامی خوانندگان ماهنامه کوشک سلام عرض می کنم.

پژوهش های زیادی درباره ی تاریخ هوره صورت گرفته که می شود گفت که همه ی این پژوهش ها بر این اصل اذعان دارند که هوره اصیل ترین و کهن ترین آواز و موسیقی کردستان است و قدمت آن به بیش از 7000 هزار سال می رسد؛ به دوران زرتشت و خواندن متن اوستا. هوره آوازی ساده و اصیل است. نیازی به تشریفات موسیقیایی ندارد

فاضلی :

من هم به شما و خوانندگان محترم ماهنامه ی وزین کوشک عرض سلام و احترام دارم. حرفهای دوستم آقای کرمی نژاد را تأیید می کنم. قدمت تاریخی هوره بر کسی پوشیده نیست. اوستا کتاب مقدس زرتشتیان به صورت منظوم نگاشته شده و لذا در آن زمان، مردم برای خواندن آن و نیایش اهورا مزدا آوازی را سر داده که آنرا هوره نامیده اند. در طول تاریخی که از شروع هوره می گذرد تحولات فراوانی در سبک و فرم این آواز صورت گرفته اما اصالت و مایه ی آن هنوز هم باقی مانده است. منظورم همان سبک خواندن است که هنوز هم به همین شیوه خوانده می شود. به واقع باید گفت هوره بیان حالات احساسی و عاطفی یک انسان رنج دیده است.

در بیشتر اشعاری که از هوره خوان ها می شنویم محتوا و مضمونی مشابه دارند؛ وصف طبیعت، عشق، زندگی عشایری و ... . آیا در سرایش ابیات، باید خود را به قالبی خاص محدود نمود؟

کرمی نژاد:

ضمن تأیید گفته های شما باید بگویم که ریشه ی این آواز اصیل را باید در حمد و ستایش آفریدگار جست؛وصف بهترین ها و زیبایی ها که همگی از صفات آفریدگار هستند؛ طبیعت نیز ساخته ی دست خداوند است و با زندگی مردم ما عجین شده است. نمی شود هوره را بدون کوهستان و طبیعت وصف کرد و یا معرفی نمود. و گاهی هوره در وصف و یا سوگ قهرمانان، دوستان و یا افراد مهم نیز خوانده می شود که این بخش از هوره را پاوه موری می گویند. پاوه موری گرچه برخاسته از اندوه است اما اندوه فردی و اجتماعی آن منجر به یأس نمی شود و محرک و حرکت دهنده است.

همانطور که آقای فاضلی گفتند در هوره می توان احساس و عاطفه ای سرشار دید و این خود نشان می دهد که به قالب خاصی محدود نیست. البته ناگفته نماند که پشتوانه ادبی ما یا همان ادبیات فولکلور تأثیر زیادی بر محتوا و مضمون ابیات هوره گذاشته است. به این معنی که شاید بیشتر اشعاری که شما از هوره خوان ها شنیده اید متعلق به ابیات فولکلور ما باشند که می تواند نشان دهنده ی غنای ادبی فرهنگ عامه ی باشد و چون محتوا و مضامینی مشترک دارند هوره را نیز دچار روزمرگی کرده که در سالهای اخیر این روزمرگی با وجود دفاتر شعری فراوان از شعرای مشهور کورد کم کم دارد رنگ می بازد.

فاضلی:

هوره یک آوای نیایش ندای حق طلبی و آوای خوانش متون باستانی بوده است. مضامین هوره اگر چه امروزه بیشتر وصف طبیعت و عشق است اما در مجموع باید گفت که ابیات هوره در تمام جغرافیای زاگرس نه تنها در باب موضواعاتی که گفتید سروده و خوانده می شوند بلکه وصف دلاورمردی های مردان جنگ، فراق عزیزان و گاه مسائل اجتماعی نیز بوده است.من معتقدم که نمی توان برای هوره خوان یک قالب خاص تعریف کرد و ابیات و محتوا را به آن قالب محدود نمود بلکه می توان هوره خوانی را در تمام ابعاد زندگی به کار برد. به عنوان مثال شخصی که به لحاظ روانی آشفته باشد و یا غمی فراوان بر وی وارد شود با بیان اندوه و غم خود با هوره که همان دلسروده ها هستند در کاهش غم و اندوه خود گام بردارد؛ همان مطلبی که دوستم درباره" پاوه موری"  بیان داشتند. پس هوره را می توان در بیشتر ابعاد زندگی اجتماعی و شخصی انسان دید.

امروزه به مدد پویایی شعر و رونق بازار شاعران کورد که خوشبختانه اقشار باسواد و تحصیلکرده نیز از بانیان آن می باشند دست هوره خوان ها را برای سرودن اشعار متنوع باز گداشته اند و مزید بر همه باید گفت که ریتم هوره است که می تواند به آسانی با کلمات درآمیزد و نیاز به آهنگسازی های مختلف ندارد.

شخصیت های سرشناس و مشهور این آواز اساطیری که تبدیل به الگوهای هنری برای جوانان مشتاق هوره شده اند بی شک تأثیری فراوان بر رشد و گسترش هوره داشته اند. از اساتید هوره و اینکه چه تأثیری بر شما گذاشته اند بگویید.

کرمی نژاد :

برای جواب به این سؤالتان باید بگویم که تسلط بر هوره خوانی نیازمند آشنایی با مقامات هوره و و آشنایی با اساتید این هنر باستانی است. . به قول شاعر" سر سوزن ذوقی می خواهد و استعدادی فراخور هنرمند " . همین را اگر داشته باشی می توانی هوره خوانی کنی و دل گفته هایت را بر زبان بیاوری. در حقیقت باید گفت که هر مشتاقی که بخواهد قدم در این وادی بنهد باید ابتدا صدای اساتید هوره را به خوبی گوش دهد و مقامات و ابیات را از حفظ باشد و سپس با استعدادی که دارد جایگاهی میان هوره خوان ها پیدا کند.

استاد سید قلی کشاورز، ابراهیم حسینی، عبدالعزیز و استاد رشیدی از جمله بزرگانی بودند که با شنیدن صدا و مقامات این اساتید توانسته ام جرعه ای از دریای بی پایان هنر آنان را بنوشم.

فاضلی:

بله درست می گویید. هر هوره خوان باید بر مقامات و سبک ها تسلط داشته باشد. من تقریباً با تمامی اساتید بنام هوره آشنایی دارم. اما این نکته را در نظر بگیرید که هر هوره خوانی با توجه به تفکرات، تن صدا و یا شخصیت به یک هنرمند و سبک تمایل بیشتری دارد و تقلید می کند و بنده هم به سبک عبدالعزیز تمایل و گرایش بیشتری دارم تا دیگر اساتید مشهوری مانند سید قلی و حسینی و ...  و البته اعتقاد من بر این است که باید در راه ایجاد و ساخت سبک های جدید هوره گام برداشت و تنها بر آنچه که بوده و هست نباید اکتفا کرد.

چرا هوره در میان جوانان علاقه مندان اندکی دارد ؟

کرمی نژاد : تهاجم فرهنگی درسده های گذشته آداب و رسوم، فرهنگ و موسیقی ما را نشانه گرفته و هوره نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. به همان میزان که جوانان ما به سمت موسیقی بیگانه گرایش پیدا کرده اند از این آواز اساطیری نیز فاصله گرفته اند . متأسفانه هوره و هوره خوانان در گذشته نزد رسانه های ما مورد کم توجهی و کم لطفی قرار گرفته بودند. متأسفانه در بین جوانان ما هوره خوانی و توجه به هوره، نوعی به اصطلاح بی کلاسی تلقی می شود به طوری که باور جوانان ما بر این است که هوره مختص طبیعت و زندگی عشایری و شبانی است. باید تلاش نمود که این تفکر را برچید و این مهم را گوشزد کرد که ما نباید میراث فرهنگی 7000 ساله ی خود را فراموش کنیم و با بی توجهی و حتی استهزاء شرایط نابودی آن را فراهم آوریم.

فاضلی:

متأسفانه امروزه کسانی که به هوره گرایش پیدا می کنند مورد بی توجهی و کم لطفی قرار می گیرند. بی مهری رسانه ها و نهادهای رسمی نسبت به علاقه مندان هوره نیز مزید بر علت شده است. در عوض موسیقی غربی و خوانندگان این نوع موسیقی ها طرفداران بسیار زیادی پیدا کرده اند. البته می بینیم که در سال های اخیر هوره در میان جوانان و علاقه مندان طرفدارانی پیدا کرده است.  

نقش رسانه ها و نشریات محلی در گسترش این هنر اصیل را چگونه می بینید ؟

کرمی نژاد:

خوشبختانه در سال های اخیر صدا و سیمای استان به این امر مهم توجه داشته و استقبال مردم را نیز در پی داشته است و باعث شده که هوره خوان ها به مردم معرفی شوند. کتاب هایی نیز چاپ شده که می توان به هاژه اثر آقای صادقی اشاره کرد.

فاضلی :

تلاش برای زنده کردن آواهای بومی امروزه یک ضرورت فرهنگی است و رسانه ها باید جوانان  را با ریشه های فرهنگی و قومی هوره آشنا سازند. هوره نبض تاریخ این سرزمین است و از بهترین راههای شناخت افکار، روحیات، باورها و ارزشهای تاریخی این دیار، مراجعه به ابیات هوره است که سینه به سینه منتقل شده اند.

نقش رسانه ها در انتقال فرهنگ و فرهنگ سازی بر کسی پوشیده نیست. صدا و سیما از قویترین رسانه ها هستند که خوشبختانه در سال ها اخیر در باروری و معرفی هوره و هوره خوان ها خوب عمل کرده اند . جشنواره های موسیقی، نشریات و کتاب های مختلف همگی در کمک به رشد هوره سهیم بوده اند .

از دوران ابتدایی و نوجوانی صدای خوبی داشتم.دوستان و آشنایان مرا به خواندن هوره تشویق می کردند.می شود گفت که هوره خوانی را از دوران نوجوانی آغاز کردم؛ در آن زمان بود که با برخی از مقامات هوره آشنا شدم و آن ها را می شنیدم .

یک خاطره از زندگی هنریتان تعریف کنید.

کرمی نژاد :

روزی برای تفریح به غار قوری قلعه رفته بودیم . در آنجا به اصرار دوستان شروع به هوره خوانی کردم. گردشگران و توریست هایی که در غار بودند همگی جذب هوره خوانی من شدند. به گونه ای که برای برخی از آنها عجیب بود و از من درباره ی این آواز سؤالاتی پرسیدند که در حد توان به آنها پاسخ دادم.

فاضلی :

در زمان تحصیل در دبیرستان یکی از معلمانم از طریق همکلاسی هایم فهمیده بود که من استعداد هوره خوانی دارم و بعد از اتمام درس مرا وادار به هوره خوانی کردند که از آن پس با اعتماد به نفسی که پیدا کردم راه پیشرفت را ادامه دادم. تأثیر کار فرهنگی و اهمیت آن دبیر محترم را از یاد نخواهم برد.

منبع: ویرا ایلام