در دوره های مختلف نوع پوشش دستخوش تغییر می شود. امروزه نیز لباس های سنتی مردم ایران تحت تاثیرقرار گرفته اما برخی از مردم روستا و عشایر پوشش محلی و سنتی خود را حفظ کرده اند و لباس محلی می پوشند.
لباس سنتی شیراز یکی از لباس های زیبای سنتی ایران است، که هنوز مورد استفاده افرادی قرار می گیرد که اصالت و سنت های گذشته خویش را فراموش نکرده اند. زنان ایل همچنان به لباس اصیل خود عشق ورزیده و جز در حالات استثنایی و یا شهرنشینی، حاضر نیستند این پوشش خود را از دست بدهند.
استان فارس مهد کوروش و هخامنشیان است و لباس سنتی مردم استان فارس از قدیمی ترین لباس های ایرانیست.

مشخصات کلی لباس های محلی شیرازی ها
لباس محلی زنان و مردان با یکدیگر متفاوت است. لباس محلی زنان شیراز در رنگ های شاد و متنوعی وجود دارد و برگرفته از طبیعت است. لباس زنان عشایر قشقایی برای تحرک و کار کردن هیچ محدودیتی ایجاد نمی کند و تناسب آن با فصول مختلف سال و محافظت از سرما و گرما و با رعایت ارزش اقتصادی آن برای خانواده مثال زدنی است.
لباس مردان هم متناسب با کار و فعالیت زیاد و تحرک و زیبایی خاص خود بوده است.
 

لباس محلی زنان شیرازی
پوشاک زنان عشایر از قسمت های مختلفی مانند کلاهک، آرخالق، تنبان، پاپوش، روسری، پیراهن، دامن (قر) تشکیل شده است.

کینگ یا پیراهن زنانه:
کینگ یک پیراهن زنانه بلند از شانه تا قوزک پا است که از پایین تا نزدیک کمر دارای چاک است و یقه آن کامل بسته شده و آستین آن تا مچ دست است. چاک بلند پیراهن آن را به دو قسمت جلو و عقب تقسیم می کند و سبب می شود زنان شیرازی بهتر بتوانند به کار و فعالیت بپردازند.

تورکی تومبان:
تورکی تومبان یک پوشش دامنی بلند با چین های فراوان است که از پارچه سبک تهیه می شود. چین های فراوان تورکی تومبان به علت این است که هنگام وزش باد و جمع شدن یک طرف دامن، چین های بعدی جای آن را گرفته و پوشش از بین نرود. برای زیبایی بیشتر تومبان یک یا دو تنبان تورکی روی هم می پوشند و از پارچه بیشتری استفاده می کنند.

چارقد:
زنان عشایر شیرازی برای پوشاندن موهای خود از پارچه ظریف و نازک با طرح های خاصی استفاده نموده و از آن به عنوان روسری، استفاده کرده و قسمت سر به جز صورت را با آن می پوشانند. زنان شیرازی برای تزئین چارقد آن را مهره یا ملیله دوزی می کنند.
 

آرخالق:

در اغلب فصول سال زنان عشایر لباسی زیبا و گرمی که پوششی محافظ بوده و موجب وقار و سنگینی لباس می‌شود، به نام آرخالق را روی لباس خود می‌پوشند. این لباس در زیر بغل چاک داشته و سبب می‌شود دست‌ها به راحتی حرکت کنند.

دستمال یا یاغلوق:

زنان عشایر شیرازی بر روی چارقد پارچه‌ای به نام دستمال یا یاغلوق را به پیشانی بسته شده و در پشت سرخود گره می‌زنند تا از سر در برابر سرما و وزش باد، محافظت کند. جنس این دستمال از پارچه‌های قیمتی مانند ابریشم و حریر است و در بالای پیشانی به وسیله سنجاق یا گل طلا، به چارقد متصل می‌شود.

لباس محلی اوز

لباس محلی اوز و لباس عروس در جنوب استان فارس توسط تعداد اندکی از زنان هنرمند شهر «اوز» دوخته می‌شود. برای تزئین شلوار، روسری، کلاه، پیراهن، جلیقه زنان و لباس کودکان زنان هنرمند خوس بافی انجام می‌دهند. خوس بافی از هندوستان به ایران راه یافته و خوس از الیاف نقره‌ای تشکیل شده که بافته می‌شود.

برخی از قسمت‌های رخت گشاد یا لباس محلی اوز عبارتند از:

• بَلَ: روسری بزرگ خوس دوزی زنان محلی شیراز

• برگک: آویز‌های طلایی کوچک متصل به چنار

• اشرفی: سکه‌های طلا در گلوبند

• گز: goz میله‌های طلایی در گلوبند

• کوش سغری: کفش چرمی با نوک باریک و با زنگوله (کفش ساغری)

• میلی: حلقه نقره‌ای با دانه‌های درشت از سنگ‌های قیمتی برای زینت بخشیدن به مچ پا

• ماهک: آویز طلا برای پوشاندن پیشانی

• هل: آویز از مروارید برای پوشاندن پیشانی

• چمبر: دستبند بزرگ طلایی با برجستگی مانند خار

• پتری: حلقه طلایی برای بستن به پره بینی

• کره باغی: کلاه خوس دوزی شده

• جم: پیراهن با یقه و سر دست زری دوزی اطلسی

• ننتای گشاد: دامن بلند اطلسی با حاشیه دوزی نقره و زری

• دستمال کچه: دستمال حریر سه گوش برای بستن زیر گلو

• بل: روسری بزرگ خوس دوزی شیفون

• جلوی: تسمه از طلا برای بستن زیر گلو و دور سر

• شیخپ: گلوبند بزرگ از سنگ‌های قیمتی و طلا

چنار: دایره‌های بزرگ طلایی از گلوبند

لباس زنان قشقایی با رنگارنگی و تنوع اش شناخته می‌شود. زنان قشقایی هیچ گاه صورتشان را نمی‌پوشانند. آن‌ها کفش‌های دست ساز معمول در ایران را به پا می‌کنند.

لباس سنتی مردان شیراز

پوشاک مردان عشایر شامل کلاه، پیراهن، آرخالق، شال کمر، چقه و کپنک است.

همانطور که در این بخش خواهیم گفت لباس‌های محلی شیراز برای مردان دارای بخش‌های مختلف است:

آرخالق مردانه:

مردان قشقایی لباس بلند و گشادی را به تن می‌کنند که دو چاک طویل در طرفین دارد که تا بالای زانو می‌آید. هنگام دویدن و راهپیمایی مردان، دامن‌های آن را بالا می‌زنند که هنگام دویدن و راهپیمایی، دست و پاگیر نباشد. این لباس را بدون شال نمی‌پوشند.

شال کمر:

مردان شیرازی روی آرخالق شالی را به کمر می‌بندند که پارچه قهوه‌ای یا سفید ضخیم به طول ۵ یا ۶ متر است که علاوه بر زیبایی، موجب سالم ماندن مهره‌های کمر در حرکات سریع و برداشتن بار‌های سنگین می‌شود. از شال به عنوان جیب برای نگهداری پول، سیگار، چُپُق، شانه و … استفاده می‌کنند.

چقه:

برای زیبایی و جلوه لباس معمولاً با شال و آرخالق مردان نوعی بافته مخصوص به رنگ کرم به تن می‌کنند که به آن چقه می‌گویند.

کلاه دوگوشه:

مردان ایل موظفند همیشه کلاهی بر سر داشته باشند. مردان قشقایی، کلاه نمدی دو گوش از جنس کرک‌های ظریف و لطیف بر سر می‌گذارند که توسط نمدمال‌های ماهر و با تجربه محلی مالیده و تهیه شده است. این کلاه ها، علاوه بر زیبایی و وقار، این است که به علت سنگینی، با هر باد و طوفانی از سر نمی‌افتد و زمان تابش آفتاب از نور آفتاب جلوگیری می‌کند.

چوقا:

برای جشن ها، شکار و جنگ، مرد‌ها عبای نازکی به نام چوقا می‌پوشیدند.

تفنگ، چاقو، خنجر، شمشیر و چماق نیز از مهمترین قسمت‌های آراستگی مردان قشقایی به شمار می‌رفت. مرد‌های طوایف گوناگون قشقایی بر اساس کمربند و شیوه بستن قطار فشنگ شان قابل تشخیص بودند.

منبع: نگارمگ