در جنوب مازندران و دامنه‌های شمالی البرز، مصالح به‌کار رفته در خانه‌های ساخته‌شده به روش بومی، 90% چوب است و باقی گِل که برای پوشش و گاه پیِ ساختمان به کار می‌رود. برای تهیه چوب اغلب از درختانِ افتاده استفاده می‌شود. پس از حمل الوار به روستاها در گوشه حیاط داربستی به ارتفاع 3 متر بر پا می‌شود که آن را دستگاه اره‌کشی می‌نامند. کار این دستگاه چنین است که دو نفر با اره‌ای بلند که در دو طرف دسته دارد، کار برش را سامان می‌دهند. هر الوار معمولا چند «پَلوَر» می‌دهد. «پَلوَر» و «نال» و «هلا» که آماده شدند، نوبت استاد نجار است که کار ساخت خانه را شروع کند.

معماری خانه‌ها در روستاهای دامنه شمالی البرز در مازندران به دو گونه «کَل‌خانه» و «لارده‌ای» و یا به صورت ترکیبی (یک اتاق لارده‌ای و چند اتاق کل‌خانه‌ای) است. مراحل اصلی ساخت شامل چهارسنگ گذاری، کل‌چینی (نصب ستون و لارده‌زنی برای خانه‌های لارده‌ای)، سرسازی و ایجاد پوشش سقف خانه است. بعد از این که مقدمات کار (کاه، سنگ، گل رس، چوب و میخ و لوازم دیگر) برای خانه‌سازی آماده شد، چندنفر مرد باتجربه را دعوت می‌کنند تا برای گذاشتن «چهارسنگ» راهنمایی کنند. خانه را روی «چهارسنگ» بنا می‌کنند که در چهارگوشه پی خانه کار گذاشته می‌شود. چهارسنگ‌ها باعث می‌شوند که رطوبت نتواند به بنای چوبی نفوذ کند و همچنین به درون خانه و دیوارها راه یابد. برای نصب چهارسنگ ابتدا باید پی ساده کنده شود. بعد از پی‌کنی ساده، نوبت گذاشتن چهارسنگ است. چهارسنگ (سنگ‌های بزرگ) را در چهارگوشه و سنگ‌های کوچک‌تر را بعدا در عرض پی کنار هم تا زیر اولین چوب زیر کار می‌چینند و بعد روی آن را کاهگل می‌کشند. در ساخت خانه «کَل‌به‌کَلی» ابتدا دیوار چوبی برپا می‌شود. این کار را «کَل‌چینی» می‌گویند. برای ایجاد دیوار چوبی، چوب‌ها را -یا همان «کَل‌ها» را- به ترتیب و با دقتی زیاد تا ارتفاعی معین روی هم می‌چینند. علت نام‌گذاری این شیوه ساخت خانه به «کل‌خانه» همین بوده است. برای این که چوب‌ها روی هم خوب قرار بگیرند، در محل اتصال آنها اندکی از چوب زیرین برداشته می‌شود که در اصطلاح به آن «کَنّش» می‌گویند. آخرین چوب که در واقع کار سرسازی روی آن انجام می‌شود. «سَرکَل» نام دارد. سپس تمام این چوب‌ها با کاه‌گل پوشانده می‌شوند و در آخرین مراحل ساخت خانه روی دیوارهای کاه‌گلی با گِل مخصوص سفید یا زرد، نازک‌کاری اجرا می‌شود.

بنای ساخته‌ شده به شیوه کَلی

شیوه دیگر، دیوار لارده‌ای است. خانه لارده‌ای خانه‌ای‌ست که تمام اسکلت آن از چوب  است و آن هم بر روی چهارسنگ بنا می‌شود. ساخت خانه لارده‌ای چنین است که پس از گذاشتن چهارسنگ، روی آن چوبی محکم و سرتاسری گذاشته می‌شود. به این چوب سرتاسری «زیرنال» می‌گویند. «نال» چوب قطور و چهارتراش ستبری‌ست که از الوار نازک‌تر و از پَلوَر ضخیم‌تر است و معمولا از بهترین نوع چوب مانند ملج انتخاب می‌شود. زیرنال باید چنان باشد که بتواند تمام بار بنا را تحمل کند. در خانه‌های لارده‌ای بعد از این که زیرنال روی چهارسنگ کار گذاشته می‌شود، نوبت تیرهای چهارگوشه خانه (ستون‌های چوبی) و چهار گوشه اتاق‌هاست. این ستون‌ها به ردیف بر روی نال‌ها نصب می‌شوند. روی ستون‌ها از دو طرف چوب‌های نازک‌تر به نام «لارده» میخ می‌شوند. علت نام‌گذاری این شیوه از ساخت بنا به «لارده‌ای» همین بوده است. بعد از آماده‌سازی اسکلت چوبی، درون این لارده‌ها را با کاه‌گل پر می‌کنند. دیوار با دو تخته ضرب‌دری که به تمام هلاها و تیرها میخ می‌شود، استحکام می‌یابد، و به این ترتیب دیواری بدون روزنه پدید می‌آید که اجزای آن یکسره به هم اتصالی منظم دارند.

جزییات دیوار لارده‌ای

در قدیم از کاه برنج یا همان گاله برای پوشش سقف استفاده می‌کردند. پوشش گاله مشکلاتی داشت و مهم‌تر از همه این که در برابر باد شدید مقاومت نداشت، ولی عایق خوبی بود و گرمای خانه را تا حد زیادی حفظ می‌کرد؛ همچنین از نفوذ باران و گرمای بیرون به درون خانه و همین طور نفوذ سرما جلوگیری می‌کرد. ضعف دیگر پوشش گاله این بود که بعد از یک سال تا 18 ماه به طوری قابل توجه می‌پوسید و می‌بایست ترمیم و تجدید می‌شد. البته تهیه گاله برای افرادی که زمین شالیزاری نداشتند هزینه و دردسر داشت. امروزه اغلب، سقف‌های فلزی و یا سفالی جای پوشش گاله را در سقف خانه‌های دامنه شمالی البرز در مازندران گرفته‌اند.