هزارک - استان رنگارنگ از قومیت‌های خراسان‌شمالی با برگزاری آیین‌های مختلف در ایام محرم، نوای "یاحسین(ع)" را زنده نگه می‌دارند و هزاران جوان دلداده به مکتب حسینی را به سمت خود می‌کشانند و شوری در شهرها به پا می‌شود که وصف هر کدام شنیدنی است.
با نگاهی به این آیین‌ها می‌توان دریافت که با گذر صدها سال از عشق امام حسین(ع) که بر تارک باورها و عمق جان شیعه جا خوش کرده است، این ارادت به مکتب حسینی روز به روز و نسل به نسل پررنگ‌تر شده است و عمق این عشق مخلصانه در آیین‌های عاشورایی جلوه‌نمایی می‌کند.
نخل گردانی اهالی شهرستان گرمه از شاخص‌ترین این آیین‌ها است که سالانه با فرا رسیدن محرم هلهله‌ای در این شهرستان به پا می‌کند و بیل‌گردانی و بر هم زدن آن که با صدای چکاچک بیل‌ها همراه است و نوای مظلومیت سیدالشهدا(ع) را به نمایش می‌گذارند.
صدای بیل‌ها نمایشگر عاشورا و مبارزات آن است و صدایی که در آن ناله‌ها و گریه‌های کودکان در کربلا و صدای هی های سپاه دشمن را می‌توان به خوبی شنید.
روایتی از دلدادگی عاشوراییان
بیل گردانی که به آن تعزیه "بنی اسد" هم گفته می شود، هر ساله در روز دوازدهم محرم در خراسان‌شمالی برگزار می‌شود و این آیین شبیه‌سازی از تدفین شهدای کربلا به دست طایفه بنی اسد است.
طایفه بنی اسد، توفیق داشت که پس از واقعه عاشورا، پیکر مطهر امام حسین (ع) و دیگر شهدا را پس از سه روز از واقعه در کربلا تدفین کند.
قدمت برگزاری این آیین به طور دقیق مشخص نیست اما از دیرباز، مردم خراسان‌شمالی و دلدادگان حسینی از این مراسم به صورت با شکوه استقبال می‌کنند و برگزاری آن سینه به سینه منتقل شده و نسل به نسل حفظ شده است.
برای دلدادگان حسینی که صدای بیل‌ها یا همان صدای شمشیرها را می‌شنوند، دیگر نیاز به مرثیه سرایی فرد نیست، صدای شمشیرها خود روضه خوان حسین(ع) است، روضه خوانی که روایت مصیبت را به زبان چکاچک به هم خوردن بیل ها به زبان می راند و آتش ارادت و عشق به اهل بیت را در دل ها شعله ور می کند.
شنیدن صدای بیل ها کافی است تا اشک ها برگونه های سوگواران جاری، دست ها بر سر و سینه زده و دل ها عاشورایی شود، مرشد که مرثیه می خواند، گاه و بی گاه صدای گریه و ناله حاضران هم بلند می شود.
روایت منظوم و سوزناک که با بیان موسیقایی همراه است، دل عاشقان را روانه بیابان نینوا کرده و صحنه مظلومیت یاران امام حسین را به رخ می کشد.
شهرستان گرمه در ۱۵۰ کیلومتری جنوب بجنورد و در مسیر اصلی خراسان شمالی به استان های مرکزی و جنوبی کشور واقع است.
نحوه برگزاری مراسم
گفته‌های پیشینیان حاکی از این است که طایفه بنی‌اسد اجساد شهدای کربلا را به خاک می‌سپارند که به تعزیه بیل و منتیل نیز در بین مردم شناخته می‌شود.
مسیر حرکت هیات عزاداری (برای اجرای تعزیه) در شهر گرمه از کنار مسجدالحسین (ع) آغاز و پس از عبور از محله قدیمی شهر (محله باغمزار) تعزیه را در میدان اصلی شهر اجرا می‌کنند.
عده‌ای از اهالی شهر گرمه با بر تن کردن نیم‌تنه بلند عربی (کفنی) و بیل به دست به نشانه مردان قبیله بنی اسد که جهت دفن پیکرهای مطهر شهدا به کربلا آمده بودند به اجرای تعزیه می‌پردازند.
شبیه قوم بنی اسد وارد صحنه شده و به همراهی شبیه حضرت امام سجاد (ع) یکی‌یکی شهدا به ویژه پیکر مطهر پدرش امام حسین (ع) را شناسایی می‌کند.
«ای بنی اسد کفن بیاورید، برای حسین فاطمه بوریا بیاورید، حسین کفن ندارد، سر در بدن ندارد.»
«مگر کفن به کربلا به غیر بوریا نبود، مگر حسین فاطمه عزیز مصطفی نبود»
بدن شهدا را کنار هم قرار داده و نماز بر پیکر آن‌ها به‌جای آورده و به دفن شهدا پرداختند که در تمام این مراحل همزمان با حرکات و اجرای نقش توسط هنروران مداح، آن وقایع جان‌سوز روایت می‌شود.
پس از آن سینه‌زن‌ها وارد می‌شدند که پس از خواندن هر بیت نوحه توقف می‌کنند و با ضربه‌های یکنواخت و گنگ بر خود و مشت بر سینه‌هایشان دوباره دم می‌گیرند و در این تعزیه مردم دورتادور تعزیه‌خوان‌ها حلقه می زنند و ارتباط ویژه‌ای بین تماشاگر و تعزیه ایجاد می‌شود.
آیین بیل گردانی خراسان شمالی با شماره ۴۲۶ در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است.
نمبع: ایرنا