هزارک - در قدیم ، این ساز را از چوب درخت شمشاد تهیه میکردند و به احتمال زیاد، نام شمشاد به همین دلیل روی این ساز گذاشته شده است. دلیل ساخت اولیه آن با چوب درخت شمشاد این بوده که چون مردم کتول در گذشته، در کوهستان ها و جنگل سکونت داشتند و بیشتر به چوب درختان جنگلی دسترسی داشتند، در نتیجه، این ساز را از چوب درخت شمشاد که خوش صدا بود، میساختند، ولی بعدها با دسترسی به" نیزار" این ساز را از "نی" تهیه کردند و درحال حاضر نیز این روش ادامه دارد. شمشاد سازی زبانه دار است که از دیرباز تا کنون در منطقه کتول به سه شکل دیده شده است:
چهار سوراخ در جلو
پنج سوراخ در جلو
شش سوراخ در جلو
لازم به ذکر است که برخی از شمشادها ، یک سوراخ نیز در پشت دارند، در شمشادهایی که دارای سوراخ پشت هستند، به خاطر محدوده ی صوتی بیشتر، نوازندگان آهنگ ها را بهتر و روانتر اجرا میکنند. در برخی از شمشادها به خاطر فقدان سوراخ پشت، این ساز محدوده ی صوتی وسیعی ندارد. البته نوازندگان حرفه ای باتغییر فشارهوا و گرفتن کامل یا بخشی از سوراخ ها سعی میکنند که آهنگ ها را به درستی اجرا نمایند.
منبع: کتاب اُرشِم
مؤلف: محمد رضا برزگر